In mijn vorige blog heb ik je uitgelegd wat executieve functies zijn. Maar hoe kun je nu vaststellen hoe het met de ontwikkeling van de executieve functies van je kind gesteld is? Het is dan allereerst handig om je bewust te zijn van de taken en de verantwoordelijkheden die we gewoonlijk van kinderen met uitlopende leeftijden verwachten. De volgende tabel geeft een overzicht van taken waarvoor executieve functies nodig en waarover kinderen van verschillende leeftijden normaal gesproken beschikken.
Taken bij verschillende leeftijden
| Leetijdsperiode | Ontwikkelingstaak |
| Voorschoolse leeftijd | Simpele opdrachten uitvoeren zoals: ‘Haal je schoenen uit je slaapkamer. Doe de lego in de blauwe doos.’ Slaap- of speelkamer onder begeleiding opruimen. Eenvoudige huishoudelijke klusjes of zelfhulptaken, met aanmoediging: ‘Breng de bekers maar naar de keuken. Poets je tanden.’ Gedrag controleren: ‘Blijf van de hete oven af, niet de straat over, omgaan met uitgestelde aandacht, rennen, van het speelgoed van een ander afblijven, niet bijten etc.’ |
| Groep 1 tot en met 4 | Opdrachtjes uitvoeren (in een reeks van twee tot drie aanwijzingen) Slaap- of speelkamer met aanmoediging opruimen. Eenvoudige huishoudelijke klusjes of zelfhulptaken, waarbij aanmoediging misschien nog nodig is: bed opmaken, kleine huiswerkopdracht maken. Beslissingen nemen over de bestemming van zakgeld. Gedrag controleren: houden aan verkeersregels, niet vloeken, hand omhoog steken in de klas en wachten op de beurt, niet slaan. |
| Groep 5 tot en met 7 | Opdrachten uitvoeren (met enige vertraging of grotere afstand: bijvoorbeeld naar een buurtwinkel gaan of er aan denken iets na schooltijd te doen. Slaap- of speelkamer opruimen met mogelijk stofzuigen, afstoffen. Huishoudelijke klusjes uitvoeren die mogelijke 15 tot 20 minuten in beslag nemen zoals tafel afruimen, bladeren bijeenharken, vaatwasser uitruimen. Schoolspullen en huiswerkopdrachten mee naar huis en weer terug nemen. Buitenshuis eigendommen in de gaten houden. Huiswerkopdrachten maken. Eenvoudige schoolprojecten plannen zoals een boekverslag. Een dagelijks veranderend schema in de gaten houden zoals bijvoorbeeld sportactiviteiten, muziekles. Geld sparen voor dingen die je graag wilt hebben, manieren bedenken om geld te verdienen. Gedrag controleren/zelfregulatie: je gedragen in ruimtes waar rust gevraagd is (kerk, museum). Geen lompe opmerkingen maken, emoties reguleren. |
| Groep 8 tot en met onderbouw voortgezet onderwijs |
Helpen met huishoudelijke taken, dagelijkse verantwoordelijkheden op je nemen en incidentele taken uitvoeren zoals de vaatwasser leegruimen, tafel dekken, kleine wasjes opvouwen. De taken kunnen 60 tot 90 minuten in beslag nemen. Oppassen op jongere broertjes, zusjes of andere kinderen eventueel tegen betaling. Systemen toepassen om huiswerk te organiseren, zoals een agenda, smartphone. Een complexe planning voor school kunnen bijhouden, bijvoorbeeld het wisselen van leslokaal en veranderende lesuren. Lange termijnprojecten plannen en uitvoeren, inclusief taken en tijdsplanning; soms tegelijkertijd verschillende projecten plannen. Een tijdsplanning handhaven, bijvoorbeeld voor naschoolse activiteiten, huiswerk, gezinstaken; kunnen inschatten hoeveel tijd afzonderlijke taken kosten en planning zo nodig aanpassen. Geen regels overtreden, ook wanneer er geen autoriteitsfiguur aanwezig is. |
Er kunnen diverse oorzaken zijn waardoor de ontwikkeling van de executieve functies achterblijft. Bovendien kan het best lastig zijn om te bepalen óf het nog binnen de grenzen van de normale ontwikkeling past. Een goed uitgangspunt is of je kind redelijke prestaties levert op school en of het de verantwoordelijkheden aankan. Heb je naar aanleiding van deze informatie twijfels, vragen of zoek je hulp? Maak dan een vrijblijvende afspraak: mail of bel: 0621486083.
Maak nu een afspraakLeestips
| Slim maar.. | Peg Dawson en Richard Guare |
| Train je brein en benut je talenten | Hogrefe |
| Zeg nee! | Ellen Luteijn |
| Gedrag in uitvoering | Diana Smidts en Mariëtte Huizinga |
