“We hebben hier geen speciale programma’s. Ik kan Ruben niet helpen. Het lijkt me beter dat we uitkijken naar een andere school.” Deze woorden galmen nog steeds na in de oren van Marjan, de moeder van Ruben. Ze kijkt me wat vertwijfeld aan.
Een andere school is dat nou de oplossing?
Uit de praktijk: Ruben
Ruben (15) zit in de derde van de Havo. Vorig zat hij op het VWO maar nu is hij afgestroomd. De cijfers die hij nu haalt zijn voldoende. ‘Mooi doorgaan’ zou je zeggen. Maar de leerkrachten zijn het daar niet mee eens want ze zijn niet tevreden over de houding die Ruben laat zien. Volgens hen laat hij een ongemotiveerde houding zien; hij zit onderuit gezakt, schrijft niets op, bladert wat door zijn boeken en lijkt niet betrokken bij de les. Ze hebben er geen vertrouwen in dat hij de Havo gaat halen.
Geen verbinding
Ruben vertelt me hoe hij de gesprekken met de mentor heeft ervaren:
“Hij vroeg me wat ik worden wilde. Ja, hoe moet ik dat nou weten?! En dan zegt hij dat ik niet genoeg doe. Man, hij moest eens weten. Ik pieker me suf over hoe ik al die toetsen en projecten moet aanpakken.
Het enige wat de mentor doet tijdens zo’n gesprek is vertellen wat volgens hem goed voor mij is. Hoe weet hij nou wat goed voor mij is?! Hij kent me niet eens. Het enige dat ik wil is zo snel mogelijk mijn diploma halen zodat ik van die *school af ben. En dan wil ik naar het HBO. Maar ik weet nog niet welke richting.”
Ruben voelt duidelijk geen verbinding met de mentor.
Feiten of aanname?
De leerkrachten zien een ongemotiveerde leerling. Maar klopt die waarneming wel bij de werkelijkheid? Door te veroordelen wat je ziet open je geen deuren.
Succesvol steunen: de drie basisbehoeftes
Als je een kind succesvol wilt steunen is het belangrijk je bewust te zijn van drie psychologische basisbehoeftes. Welke dat zijn leg ik hier uit:
Edward L. Deci en Richard M. Ryan zijn wetenschappers die al meer dan veertig jaar onderzoek doen naar het begrip motivatie: wat zijn de redenen waardoor mensen in beweging komen om beslissingen te nemen, zich te ontwikkelen en te veranderen.
Uit het onderzoek (1985, 2000) bleek dat er drie psychologische behoeftes aan ten grondslag liggen:
- Een gevoel van autonomie: de mogelijkheid om je eigen leven te kunnen leiden en zelf te kiezen en te handelen.
- Een gevoel van competentie: het gevoel hebben dat je iets kunt, dat je grip hebt op een situatie en het resultaat van je handelen.
- Een gevoel van verbondenheid: de wens om positieve relaties op te bouwen met anderen. Je gezien, gehoord en geliefd te voelen.
Dit zijn de drie basisbehoeftes van het menselijk welzijn. Dus als een kind succesvol wilt steunen dan is de garantie op succes groter dat je je bewust bent van deze drie behoeftes en dat je deze respecteert.
Wat heeft Ruben nodig?
Om Ruben verder te helpen zijn er echt geen speciale programma’s voor hoogbegaafden nodig. Een andere school gaat ook niet helpen. Wat dan wel??… Een onderzoekende houding en een andere mindset van de leerkrachten; wat probeert Ruben duidelijk te maken met deze houding? Zie de houding van de leerling niet als een persoonlijke aanval op jou. Maak verbinding en toon interesse in de leerling zodat je samen op zoek kunt naar wat hem gaat helpen in zijn ontwikkeling. “Maar dat kost toch tijd’, hoor ik je zeggen. Ja dat vraagt om tijdsinvestering maar het zal uiteindelijk meer opleveren dan al die gesprekjes tussendoor met de leerling en met ouders, die ook tijd kosten en niets opleveren.
Tips voor meer verbinding met jongeren
- Erken jongeren. Neem ze waar en benoem wat je ziet, zonder daar direct een oordeel aan te koppelen.
- Vat de negatieve houding niet direct als persoonlijk op. Daag jezelf uit om er achter te komen waarom de jongere deze houding laat zien.
- Verbind je met hen door meer prijs te geven van je eigen interesse, voorkeuren, karakter en drijfveren. Kortom, stel je kwetsbaar op.
- Weet dat jongeren inspiratie van anderen nodig hebben, om antwoord te krijgen op de vraag waarom ze het doen. Hoe vaker ze gesprekken over inspiratie en motivatie voeren met anderen, hoe meer ze gaan begrijpen en verwoorden hoe dat bij hen zit.
- Benut ook de kracht van verbinding met de groep. Ze willen zich verbinden. Vooral met de andere jongeren in de groep. Dit kun je positief benutten. Bijvoorbeeld: hoe kan de klas ervoor zorgen dat iedereen het haalt? Of, geleend uit de sportwereld: Hoe worden we succesvol als team?
Hoe is het nu met Ruben?
Gelukkig wilde de mentor inzien dat zijn houding in het eerste gesprek, niet effectief was. De mentor besloot het over een andere boeg te gooien. Hij besloot Ruben thuis op te zoeken zodat hij ook wat meer feeling kon krijgen met wat Ruben thuis bezighield. Hierdoor verliep het gesprek ontspannener en ontstond er meer ruimte voor de behoefte van Ruben.
Ruben: “Mijn mentor is eigenlijk best een coole gast. Ik kon nu beter vertellen wat me dwars zat en gelukkig volgde er geen preek maar toonde hij begrip. Dat luchtte al enorm op.
Ruben heeft nu hulp bij het plannen en organiseren van zijn huiswerk. Hij wordt regelmatig overhoord. Het is voor hem een opluchting dat hij niet de enige is die hoogbegaafd is en moeite heeft met leren leren en dat inspanning leveren en doorzetten erbij hoort.
Ruben: “Mijn hoofd voelt niet meer aan als een achtbaan. Ik heb na schooltijd ook weer zin om leuke dingen te doen. Binnenkort ga ik een dagje meelopen in het bedrijf van een kennis van mijn vader. Ze maken daar promotievideo’s voor grote bedrijven. Ik hou ook van filmpjes bewerken. Wie weet is dat wat voor me. En… ik heb nu een goed gesprek gehad met mijn mentor. Doordat ik mezelf beter leerde begrijpen, kon ik nu ook aan hem uitleggen waarom ik me zo gedroeg”
Meer lezen?
- Jij kan beter van Tessa Kieboom
- 7 eigenschappen die jou succesvol maken van Sean Covey
- Why bright kids get poor grates and what you can do about it van Dr. Sylvia Rimm
- Meer dan intelligent van Tessa Kieboom en Kathleen Venderickx
- Motivatie binnenstebuiten van Huub Nelis en Yvonne van Sark
- Is het voor een cijfer? van Tijl Koenderink & Roland Louwerse
Herken je je kind of leerling in Ruben. Wil jij ook weten hoe Smart-Ease jou en het kind kan helpen?
Namen in dit artikel zijn in het kader van de privacy gefingeerd.
