Veel hoogbegaafde kinderen, vooral meisjes, maken zich er ‘schuldig’ aan: geen hulp vragen als ze iets lastig vinden. Ze verspillen veel tijd, omdat ze koste wat kost zelf de oplossing willen vinden. Daarbij houden ze zich zo stil, dat ze bijna onzichtbaar zijn in de klas. Er zijn leerkrachten die er wel 30 van in hun klas zouden willen hebben; van die stille, talentvolle meisjes.
Pleun was ook een meisje dat vrijwel onzichtbaar was in de klas. Maar hiermee deed ze zichzelf tekort:
Uit de praktijk: Pleun
De ouders van Pleun verlaten wat overdonderd het lokaal, waar ze net het tienminutengesprek over hun dochter hebben gehad. Haar rapport zag er zoals altijd weer prachtig uit. Wat hen maar ook de leerkracht verbaast, is de grillige uitslag van de Cito-toetsen. Vorig jaar haalde Pleun op de Cito-rekentoets nog een I+ en nu staat er een II. Bij spelling is het precies andersom. En nu heeft ze voor begrijpend lezen weer een hoge II terwijl dit vorig jaar een III-score was. Kortom, de Cito-resultaten komen niet overeen met wat Pleun laat zien in de klas.
De ouders van Pleun maken zich zorgen. Pleun is een serieus en leergierig kind. In hun optiek zou ze VWO aan moeten kunnen. Maar wat is nou de reden dat de toetsresultaten zo grillig zijn?
Wat is er met Pleun aan de hand?
De ouders van Pleun hebben mijn hulp ingeroepen. Ik stel voor om na kennismaking met Pleun en haar ouders een observatie te doen in de klas.
Als ik de klas binnenkom en de leerkracht mij een stoel aanbiedt, scan ik de groep om te ontdekken waar Pleun zit. Haar klasgenootjes zijn afgeleid door mijn komst en een enkeling probeert mijn aandacht te trekken. Uiteindelijk zie ik haar zitten in een groepje van vier. Ze lijkt onverstoorbaar en zit diep in gedachten gebogen over haar werk.
Leerkracht Paul begint met de rekeninstructie. De snelle rekenaars laten al gauw horen wat ze in huis hebben. Pleun zegt gedurende de hele les niets en gaat na de instructies geruisloos aan het werk.
Als ik de leerkracht na afloop van de les spreek, bevestigt hij mijn waarneming. “Pleun is inderdaad een heel stil meisje. Ze luistert heel goed. Daar kun je er wel 30 van in je klas hebben.”
Op mijn vraag of ze wel eens om hulp vraagt, is leerkracht Paul even stil. “Ze vraagt inderdaad nauwelijks om hulp. Ze levert het werk altijd laat in, maar dan is het vrijwel zonder fouten.”
Ik zoek het zelf uit
Ik besluit samen met Pleun een oefentoets rekenen voor midden groep 8 door te nemen. Bij de eerste som schuifelt ze nerveus over haar stoel. Als ik vraag wat er is, zegt ze: “Ik vind het altijd heel lastig als iemand met me meekijkt. Ik zoek het liever zelf uit.”
Ik besluit haar even alleen te laten. Als ik terugkom, zit ze met een rood hoofd boven de som. We maken de som samen en het valt me op dat ze een veel te ingewikkelde strategie hanteert om de som op te lossen. Mijn uitleg snapt ze vrijwel direct en ze maakt de volgende vijf sommen in minder dan de afgesproken tijd.
Ze is zelf verbaasd over het resultaat en ik merk dat ze enthousiast wordt. Ze wil zelfs graag de volgende sommen maken en is na afloop nieuwsgierig naar de uitslag. Alle sommen maakt ze foutloos.
Na afloop bespreek ik met haar het nut van hulp durven vragen.
Model van Talentontwikkeling
Later praat ik met haar ouders en leerkracht over wat ik heb gesignaleerd. Door middel van het Model van Talentontwikkeling van Jan Kuipers uit ‘de kracht in jezelf’ maak ik de leerkracht duidelijk welke vaardigheden Pleun moet ontwikkelen om te komen tot prestaties die passen bij hij capaciteiten.
Duidelijke verwachtingen en uit de comfortzone
Pleun kan duidelijk meer dan ze laat zien in de toetsresultaten. Maar ze verliest veel tijd en maakt onnodige fouten door zelf alles uit te zoeken.
Het helpt Pleun enorm als ze weet wat de verwachtingen zijn. Leerkracht Paul spreekt de eerste week met Pleun af wat ze per taak moet doen. Wat betreft het rekenen besluit hij Pleun uitdagender werk te geven, zodat ze uit haar comfortzone wordt gehaald. Nu moet ze wel vragen stellen. Bovendien krijgt ze een plek naast een klasgenootje dat juist wel regelmatig om hulp vraagt.
“Ik wil minstens 3 keer per dag van jou een vinger in de lucht zien!,” lacht leerkracht Paul. Pleun kijkt hem nog wat onwennig aan.
Op vrijdagmiddag gaan Pleun en haar ouders om de tafel met leerkracht Paul om te horen in hoeverre het doel bereikt is.
Hoe is het nu met Pleun?
De eerste week moest de leerkracht Pleun er nog wel regelmatig aan helpen herinneren dat ze eerder hulp moet vragen. Ze bleef dan toch nog te lang doormodderen met de som. Ze gaf toe dat ze het best eng vond om vragen te stellen.
Paul investeerde meer tijd om de relatie met Pleun te versterken en zo won hij haar vertrouwen. Regelmatig informeerde hij naar haar interesses en nodigde haar uit om iets mee te nemen van wat haar thuis bezighield. Langzaam kroop Pleun meer uit haar schulp. Inmiddels moet Paul haar zelfs af en toe even tot de orde roepen. Soms zijn haar overlegmomenten met haar tafelgenootje namelijk wel erg gezellig en luidruchtig.
Pleun stapt nu zonder aarzeling op leerkracht Paul af. Ze vraagt uit zichzelf soms wat extra werk mee naar huis. Ook thuis vraagt ze of haar ouders haar willen helpen met de voorbereiding op de toets.
Paul: “Ik sta er van te kijken wat er allemaal in Pleuns’ koppie omgaat. Erg leuk om te zien hoe ze zich heeft ontwikkeld in de afgelopen weken. Het heeft me wakker geschud. Ook ik moet uit mijn comfortzone: geen genoegen meer nemen met de stille muisjes in de klas. We zijn als leerkracht zo gewend om te kijken naar toetsresultaten, maar we moeten veel meer oog hebben hoe kinderen tot die resultaten komen. Ik hang het model van talentontwikkeling van Jan Kuipers zichtbaar op in mijn klas. Dat houdt me scherp.”
Tot slot alle tips op een rij:
- Heb oog voor de stille kinderen in je klas. Deze kinderen vinden het vaak prettiger om in eerste instantie niet voor de grote groep contact met jou als leerkracht te maken. Maak regelmatig contact in een klein groepje. Informeer naar de interesses van het kind en vertel ook over je eigen interesses. Nodig hen eens uit om, als ze er aan toe zijn, een kort spreekbeurtje te houden over hun hobby’s.
- Nodig hen regelmatig uit taakjes voor jou te doen waarbij ze het gevoel hebben van betekenis te zijn. Zo had ik ooit in mijn praktijk een meisje dat fantastisch kon voorlezen. Het feit dat de juf van groep 3 haar regelmatig vroeg om voor te lezen gaf haar een enorme boost aan zelfvertrouwen. Win-win: de leerlingen van groep 3 vonden het prachtig, juf had even de tijd om iets anders te doen en dit meisje kon schitteren in hetgeen ze erg goed kon.
- Stel je kwetsbaar op: wees open over waar jij in het verleden tegenaan gelopen bent als leerkracht en hoe je dit overwonnen hebt. Niemand is immers perfect.
- Neem de moeite om de toets samen met het kind te analyseren. Zo kom je erachter welke aanpak er is toegepast. Dit kost je misschien veel tijd, maar het werpt vruchten af voor de rest van het schooljaar. Je hebt dan immers inzicht in wat het kind nodig heeft om tot goede resultaten te komen.
- We kijken te vaak naar de leerresultaten. Analyseer ook eens welke vaardigheden een kind moet ontwikkelen om tot die leerresultaten te komen.
- Maak het kind duidelijk wat de voordelen zijn als het een vaardigheid aanleert.
- Maak een prioriteitenlijst van doelstellingen waaraan je wilt werken en koppel het aanleren van de vaardigheid aan een specifieke situatie.
- Oefen de aan te leren vaardigheid eventueel in een rollenspel
- Maak het resultaat zichtbaar.
- Help het kind om ‘supporters’ te vinden, die hem stimuleren bij het bereiken van het doel.
- Maak samen met het kind een plan voor het vieren van het behaalde succes als het de vaardigheid beheerst.
- Hou vol en blijf het kind stimuleren tot de vaardigheid is geautomatiseerd.
En tot slot: werk samen met de ouders. Op het moment dat jij je gesteund voelt door de ouders, voelt het kind dat jullie op één lijn zitten en zul je samen sneller stappen bereiken.
Lees meer
De kracht in jezelf Jan Kuipers
Ik ben een topper Mirjam Kaijer
Kids’ skills Ben Furman
Mindset, de weg naar een succesvol leven Carol Dweck
Als je leerling stil is Anton Horeweg
Smart-Ease helpt
Herken jij de problemen Pleun en wil je graag leren hoe je je kind of leerling het beste kunt helpen? Ik vertel je graag wat ik voor je kan betekenen. Maak een afspraak
