Zit je net goed en wel op je werk, gaat je mobiel. Je kind heeft een werkstuk op de keukentafel laten liggen dat vandaag moet worden ingeleverd – of je dat in de koffiepauze even kunt brengen. Of je zit na een lange dag ploeteren net lekker op de bank met een kopje koffie en hoort opeens een ijzige gil: je dochter komt erachter dat ze haar project niet volgende week moet inleveren, maar morgen. Voor de zoveelste keer kom je in actie, want je wilt dat je kind een goed cijfer haalt. Maar is dit wel de beste manier om je kind te ondersteunen?
Uit de praktijk: Lara
Marjan, de moeder van Lara, lucht haar hart. Ze vertelt dat het ‘s avonds vaak raak is: “Dan sta ik op het punt om Lara naar boven te sturen en schiet ze helemaal in de stress. Dan moet ze de volgende ochtend iets inleveren en is ze helemaal vergeten het af te maken. Laatst had ze een overhoring Spaans van de plusgroep en moest ze de avond van te voren nog gaan leren. Als het dan niet lukt, is het huis te klein, zeker als ik vraag wanneer ze het huiswerk heeft opgekregen. Natuurlijk ligt het niet aan haar: juf heeft het onduidelijk uitgelegd, of degene met wie ze moet samenwerken is stom. Ze is vaak spullen kwijt – haar kamer is net een slagveld. Ik help haar dan toch maar even, anders raakt ze zo overstuur dat zij maar ook wij daar nog dagenlang last van hebben. Ze is zo gevoelig…”
Slim maar….
Lara haalt prachtige schoolresultaten. Ze is zelfs een klas versneld. Ze heeft veel vriendinnen en leuke hobby’s. Zo op het oog een heel gelukkig kind dus. Toch zitten de ouders van Lara maar ook haar juf regelmatig met de handen in het haar. Lara gaat over enkele maanden naar het voortgezet onderwijs, maar haar ouders houden hun hart vast omdat Lara veel moeite heeft met plannen en organiseren.
Informeel en formeel leren
Ik zie in de praktijk regelmatig ouders van kinderen zoals Lara. Lara is een heel begaafd meisje. Ze leert hoofdzakelijk op begrip. Ze hoeft zich nauwelijks in te spannen om een goed cijfer te halen. Leren gaat bij Lara net zo vanzelf als dagelijkse routines zoals fietsen. Dat noemen we informeel leren. Als we echt moeten nadenken en de stof regelmatig moeten herhalen om het ons eigen te maken, spreken we van formeel leren. Kinderen als Lara hebben nauwelijks ervaring met formeel leren. Gevolg is dat ze volledig in de stress schieten als ze iets moeten doen waarbij doorzettingsvermogen, plannen, organiseren en fouten durven maken noodzakelijk zijn.
De kunst van het manipuhelpen
In de praktijk zie je dat kinderen de oorzaak van falen niet altijd zoeken bij zichzelf. Verbaal zijn ze vaak erg sterk. Ze zijn zo overtuigend, dat we meegaan in hun redenering. Zo gaan we op hoge poten naar school om verhaal te halen bij de leerkracht die in onze ogen niet duidelijk is of huiswerk te laat opgeeft. Andersom komt ook voor: kinderen die de leerkracht ervan overtuigen dat ouders het kind niet ondersteunen of verbieden huiswerk te maken. Voor je het weet, sta je als ouders en leerkracht tegenover elkaar. Het kind komt ermee weg.
Part-time perfectionisme
Uit liefde voor je kind ga je het helpen. In eerste instantie een vrij logische reactie. Niemand vindt het prettig om een kind in paniek te zien. Toch wordt het voor de ouders van Lara tijd voor part-time perfectionisme: laat perfectionisme op je werk en doe thuis een stapje terug in het bieden van oplossingen. Als je kind voor de zoveelste keer spullen vergeet en belt om te vragen of je ze komt brengen, geef je hier dus eens niet aan toe. Het gevolg is dat je kind de consequenties van zijn gedrag ondervindt. Alleen zo leert je kind dat het verantwoordelijk is voor zijn eigen succes.
Duidelijke verwachtingen
Zowel vanuit school als vanuit de thuissituatie moeten de verwachtingen ten aanzien van Lara’s gedrag duidelijk zijn. Een goede samenwerking tussen ouders, kind en school is daarbij onmisbaar. Ouders en leerkracht moeten op één lijn zitten om Lara op weg te helpen naar zelfstandigheid.
Hoe kunnen we haar daarbij helpen? Door haar opdrachten te geven waarbij ze stap voor stap leert werken aan de zelfstandigheid.
Eén doelstelling per keer
De leerkracht van Lara begon met het aanbieden van een opdracht met een duidelijk omschreven eindproduct. Deze opdracht moest binnen vier weken ingeleverd worden en voldoen aan de opgegeven eisen. Lara moest een planning maken en deze ook uitvoeren.
Hulp durven vragen
In het begin kwam Lara nog in paniek thuis als ze een opdracht niet begreep. Normaal gesproken belden haar ouders de juf of stuurden een mail. Maar nu was afgesproken dat ze haar zelf naar school gingen sturen en haar zelf om hulp lieten vragen. In het begin moest Lara hier erg aan wennen. Ze vond het best eng om hulp te vragen. Juf was immers gewend dat ze alles zo snel snapte. Toen ze merkte dat juf haar complimenteerde en met veel geduld de opdracht nogmaals uitlegde, kreeg ze het vertrouwen en vroeg vaker om hulp.
Hoe is het nu met Lara?
Lara neemt nu veel vaker het initiatief om hulp te vragen. Ze begint op tijd met haar planning. Haar ouders hoeven haar nog maar zelden te herinneren aan het huiswerk. Dit is mede te danken aan het feit dat de ouders van Lara zo moedig waren om hun dochter de consequenties van ‘huiswerk vergeten’ te laten ervaren. Lara had aan één ervaring genoeg om haar werkhouding te verbeteren.
Marjan (moeder van Lara): “Sinds Lara weet wat er van haar verwacht wordt en wij bewust de houding van ‘de reddende engel’ hebben losgelaten, zien we dat Lara beter voor zichzelf opkomt en geniet van deze autonomie.”
Els (leerkracht van Lara): “Lara was in het begin zo’n stil meisje. Ik kon geen hoogte van haar krijgen. Nu is ze in de groep duidelijker en op een positieve manier aanwezig. Ze neemt vaker het initiatief en zet door als iets lastig is. Het is een gezellig kind.”
Lara: “In het begin was ik boos op papa en mama, omdat ze me niet meer hielpen als ik te laat was met het huiswerk. Nu snap ik wel waarom ze dit deden. Ik los het nu zelf op. Als ik het niet begrijp, vraag ik op tijd om hulp. Gelukkig is juf heel aardig als ik om hulp vraag. Ik was altijd bang dat juf boos zou worden of mij stom zou vinden. Ik praat nu ook wel eens zomaar met juf. Heel gezellig. Ik denk dat ik haar erg ga missen op de middelbare school.”
Namen in dit blog zijn uit het oogpunt van privacy gefingeerd
Lees meer
De kracht in jezelf Jan Kuipers
Kids’ skills Ben Furman
Mission Possible Caroline Beumer-Peeters
Mindset, de weg naar een succesvol leven Carol Dweck
Geef jezelf een break, mama Stefanie Hoogland
