Leren is niet altijd leuk en kan soms leiden tot de nodige frustraties. Sommige kinderen zijn meester in het mijden van deze stresssituaties. Ik schreef er al over in mijn vorige blog. Bij andere kinderen lopen de emoties hoog op. Deze reactie op stress is niet alleen lastig voor het kind maar ook voor de ouders.
Veel kinderen lopen al jong aan tegen deze frustratie. Bij hoogbegaafde kinderen zie je dat ze daar soms veel later tegenaan lopen. Soms op een moment dat de omgeving het eigenlijk helemaal niet meer verwacht.
Uit de praktijk: Feline
Neem nou bijvoorbeeld Feline. Zij ging altijd met gemak door het eerste en tweede leerjaar van het gymnasium heen. Nu zit ze in de derde en haalt ze de ene na de andere onvoldoende. Dit zorgde voor de nodige stress. Reden voor haar ouders om mijn hulp in te roepen.
Konijn en de koplampen
Al die onvoldoendes zorgden voor enorm veel paniek. Niet alleen bij haar maar ook bij haar ouders.
Haar vader maakte tijd vrij om met zijn dochter aan de slag te gaan maar in plaats van dat dit helpend was ‘verlamde’ ze. Het leek net een konijn dat in de koplampen keek. Haar vader ergerde zich mateloos aan dit gedrag en begon nog harder te trekken en te duwen. Hoog tijd om dit patroon te doorbreken.
Talent x inzicht x strategie
Ik gaf de ouders van Feline eerst even de gelegenheid om al hun frustraties en bezorgdheid te uiten. Dat gaf al lucht. Nu was het tijd voor inzicht: wat was nou de reden van deze tegenvallende resultaten? Om dit inzichtelijk te krijgen gebruik ik altijd ‘de formule’ van Tijl Koenderink (2012): talent x inzet x strategie = resultaat. Aan deze formule voeg ik zelf het volgende toe: talent x inzet x strategie x zelfvertrouwen/ emotieregulatie = resultaat.
Stel een kind heeft veel talent, lage inzet en geen strategie dan is het vrij logisch dat het resultaat teleurstellend is. Je hoeft geen accountant te zijn om te snappen dat een kind met minder talent, hoge inzet en een bewuste/passende leerstrategie veel betere resultaten haalt.
Feline blijkt zich volgens haar ouders voldoende in te zetten. Sterker nog: ze ging steeds harder werken voor een goed resultaat. En nog viel het resultaat tegen. Je kunt je voorstellen wat dit deed met haar zelfvertrouwen. Ze werd blind van paniek. En zo ging ze ook de toets in.
Kalmte, rust en overzicht
Dit inzicht zorgde voor verheldering bij de ouders. Ze wisten dat zij nu aan zet waren om de rust te bewaren en niet als een kat in het nauw allerlei noodsprongen te maken. Ze gingen naar huis met het vertrouwen dat hun dochter van deze tegenslag veel zou gaan leren.
Samenwerken en vertrouwen geven
De ouders maakten samen met Feline een afspraak met de mentor. De vakken waar ze onvoldoende op stond werden op een rij gezet. De laatste toetsen werden er nog weer eens even bijgehaald. De mentor sprak zijn vertrouwen uit dat Feline wel weer uit het dal zou klimmen. Hij stelde voor dat ze eerst even in alle rust zelf de toetsen zou bekijken om te ontdekken waar de fouten zaten.
Een goed idee van de mentor want in dergelijke gevallen zijn we zo vaak geneigd om met opgeheven vinger te vertellen wat er allemaal mis ging en wat een kind anders moet doen. Dat zegt veel over onze eigen stress en mindset. Grote kans dat een leerling de helft van ‘de preek’ al niet meer hoort.
Het zweet zat nu op de goede rug: het vertrouwen was er dat Feline heel goed zelf kon ontdekken wat er niet goed was gegaan.
Niet secuur en te sumier
Nu Feline in alle rust de vragen en antwoorden nog eens goed bekeek, was de conclusie snel getrokken: “Ik weet al hoe het komt: ik heb de vragen niet altijd goed gelezen. Ik heb soms zelfs vragen overgeslagen. Jaaa en de antwoorden waren misschien wel erg kort. Tja, en bij wiskunde heb ik toch het antwoord niet helemaal goed uitgeschreven.”
Hoe is het nu met Feline?
Feline: “Ik was al zo blij met de reactie van mijn mentor. Ik was al bang dat hij zou zeggen dat ik niet goed genoeg mijn best deed. En super fijn dat ik even in alle rust de toetsen mocht inzien. Met de wiskundedocent heb ik afgesproken dat ik in aanloop van de toets telkens een opgave bij hem inlever. Ik daag mezelf uit om het antwoord zo goed mogelijk uit te schrijven en dat helpt. Het gaat steeds beter en dat geeft echt vertrouwen. En voor de eerstvolgende toets hebben we afgesproken dat ze me iets meer tijd gaat geven. Dan hoef ik mezelf niet zo op te jagen.
Voor bio en geschiedenis maak ik nu vragen en deze vragen zet ik met de antwoorden op Flashcards. Ook nu daag ik mezelf uit om het antwoord zo volledig mogelijk op te schrijven.”
De mentor van Feline: “Ik heb bewust de nadruk gelegd op het proces. Ik heb haar op het hart gedrukt dat het cijfer niet het belangrijkste is maar dat het gaat om zelfvertrouwen. Ze moet het stuur weer in handen krijgen. Het mooie is dat dit onmiddellijk weerslag had op het resultaat van de eerstvolgende toets. Ik kan hier zo van genieten.”
Heerlijk, zo’n betrokken mentor. Zo’n man gun je toch iedere leerling. Niets meer aan toe te voegen.
De namen in dit blog zijn uit het oogpunt van privacy gefingeerd.
Meer lezen:
Leren Hoe? Zo! Hoe pak je examens aan? Reken af met faalangst! Hoe plan je efficiënt? Upgrade je geheugen!
De hond heeft mijn huiswerk opgegeten! Leer kinderen zelf organiseren en plannen
Breinlink voor ouders: je kind helpen leren
Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen – Philippa Perry
Kinderen zijn geen puppy’s , de kracht van zelfsturing in opvoeding – Jürgen Peeters
