Stel, je bent ouder van een talentvol kind. Maar tijdens de 10-minutengesprekken hoor je structureel hetzelfde: je kind verstoort de lessen vaak, heeft zijn werk niet op tijd af, werkt slordig en het handschrift is onleesbaar. Ook thuis wordt je geduld regelmatig op de proef gesteld: je kind is steeds de laatste die tijdens het eten het bord leeg heeft, de slaapkamer ziet eruit alsof er een bom ontploft is, als de tafel gedekt moet worden, hoor je standaard: “Ja stra…haks…”, je moet de schooltas regelmatig nabrengen en de kledingstijl is wat je noemt ‘erg creatief’ (met de trui binnenstebuiten en twee verschillende sokken). De sfeer wordt er dan op school en thuis niet beter op en je ziet dat je kind langzamerhand ongelukkig wordt. Wat kun je dan als ouder en leerkracht doen?!…..
Brammetje Baas
Ik bekijk de trailer van de bioscoopfilm Brammetje Baas. Het zou gaan over een jongetje met ADHD, een heel creatief denkend jongetje. Een slimme jongen die op school ondanks zijn talenten, niet laat zien wat hij kan. Hij laat wel zien dat hij originele oplossingen kan bedenken en buiten de kaders denkt, maar dit ziet de leerkracht helaas niet. Deze leerkracht ziet alleen het uitdagende gedrag en raakt geïrriteerd door de grapjes die Bram uithaalt. De leerkracht focust alleen op wat Bram niet kan, tot groot verdriet van Bram zelf. Hij wordt ongelukkig. Op een dag breekt de leerkracht een been en komt er een vervanger. Deze man heeft oog voor zijn talent en ziet dat Bram af en toe beweging nodig heeft om zijn hoofd ‘even stil te zetten’. Hij bloeit helemaal op.
Eigen manier van leren
Herkenbaar?! Voor mij in ieder geval wel. Ik zie dagelijks heel wat ‘Brammetjes’; talentvolle kinderen die op hun eigen manier leren. Ze vallen op door hun slechte werkhouding en haken af bij een te lange klassikale (auditieve) instructie. Op het moment dat ze moeten luisteren, gaan ze dagdromen of bedenken dingen waardoor ze de les regelmatig verstoren. Dit tot ergernis van de leerkracht, maar vaak tot groot plezier van de klasgenootjes. De geintjes die ze uithalen zijn vaak origineel.
Verkeerd label
Deze kinderen passen meestal niet zo goed in scholen met een leerstofjaarklassensyteem (klassikaal onderwijs). Het zijn vaak de kinderen met een asynchrone ontwikkeling. Zij lopen een groot risico niet (h)erkend te worden als begaafde leerling. Ze krijgen daardoor al snel een verkeerd label opgeplakt.
Als ouder frustreert het je enorm dat je je getalenteerde kind toch steeds weer ziet worstelen met taken als huiswerk, opruimen of aankleden. Of met het omgaan met teleurstelling of boosheid. Zo ook de ouders van Sem:
Uit de praktijk: Sem
Sem is zeven en zit in groep 5 van een reguliere basisschool. De moeder van Sem is ten einde raad. Haar zoon is versneld van groep 3 naar groep 5. Hij haalt bij de Cito nog steeds A-scores (1-scores) , maar tijdens de lessen komt hij niet mee. Hij is veranderd van een vrolijke, zelfverzekerde jongen in een depressief mannetje.
Sem: “Mijn juf legt veel te snel uit. Als ik dan wil beginnen, weet ik eigenlijk niet meer hoe het moet. Bij dictees kan ik de rest van de klas niet bijhouden. Juf wil niet op mij wachten. Ik krijg mijn werk nooit af en moet het altijd mee naar huis nemen. Juf rekent op een heel andere manier dan ik zelf, maar ze snapt me niet; ik kan niet uitleggen hoe ik aan het antwoord ben gekomen. In groep 3 mochten we nog vaak buitenspelen. Mijn hoofd werd dan lekker rustig. Nu moeten we de hele tijd op onze stoel zitten. Juf is zo vaak boos op mij, omdat ik aan andere dingen denk en niet oplet.” Sem somt wanhopig het ene na het andere probleem op…
Thuis zit Sem vaak achter zijn computer. Voor knutselen of puzzelen is hij nauwelijks te porren. Maar goed, dit herkent zijn moeder bij zichzelf. Zelf is ze ook niet bepaald handig. Ze klaagt dat zijn zelfredzaamheid te wensen overlaat. Zijn slaapkamer is een chaos en hij is moeilijk te motiveren voor taken in huis.
Wat is hier aan de hand?
- Sem neemt de omgeving scherp waar, maar verliest zichzelf in details.
- Hij is snel afgeleid.
- Bovendien haakt hij af bij te veel auditieve input.
- Hij heeft moeite met plannen en prioriteren.
- Hoewel het belangrijk is dat hij uitdagend werk krijgt aangeboden, komt hij hier niet aan toe omdat het basiswerk nooit af is.
- Zijn handschrift is erg houterig en de lettervolgorde is niet goed. Daardoor is zijn werktempo traag.
- Sem kende tot en met groep 3 nooit faalmomenten; alles ging vanzelf. In groep 5 moet hij echt leren leren. Hij is daardoor erg onzeker en heeft behoefte aan positieve feedback.
- Hij voelt zich niet begrepen door de leerkracht en heeft geen klik met haar.
- Ook thuis zijn er regelmatig conflicten. Sem zit, tot grote ergernis van zijn ouders, uren achter zijn computer. Als er klusjes in huis gedaan moeten worden, is hij in geen velden of wegen te bekennen. En als hij dan een keer samen met zijn zus de vaatwasser uitpakt, ontaardt dit in een flinke ruzie. Sem verdwijnt briesend en stampvoetend naar zijn kamer.
Wat heeft Sem nodig?
Op school
- Een leeromgeving waarin hij de ruimte krijgt om in zijn eigen tempo te werken en zijn creativiteit te ontplooien. Te denken valt aan adaptief onderwijs, zoals Jenaplan of Montessori.
- Daarbij is het wel van belang dat er duidelijk werkafspraken gemaakt worden. Maak gebruik van een werkplanner en timetimer.
- De leerkracht zal op afgesproken tijden feedback moeten geven. In het begin frequent en naarmate de leerstof beter wordt beheerst, kunnen de contactmomenten gereduceerd worden.
- Instructie: korte verbale instructie, ondersteund met visueel materiaal: voordoen-samendoen- nadoen-zelfdoen.
- De planning moet visueel inzichtelijk gemaakt worden.
- Per vak zal gekeken moeten worden of er kan worden gecompact. Als het basiswerk af is, zal er gewerkt moeten worden uit de verrijkingsstof. Ook hier moeten eisen worden gesteld.
- Tussendoor moet hij de ruimte krijgen om even te bewegen. Dit helpt hem om de gedachten te ordenen en zijn hoofd leeg te maken.
- Hij heeft regelmatig oprechte complimenten nodig.
- Maak hem eigenaar van zijn leerproces. Het is belangrijk dat hij weet wat het doel is en via welke stappen hij het doel kan bereiken (topdown leren). Laat hem hierin meedenken.
- Als het doel is bereikt, is het belangrijk om de successen te vieren.
- Sem krijgt d.m.v. kinderfysiotherapie ondersteuning bij het ontwikkelen van zijn handschrift en de visuomotoriek.
Thuis
- Zorg voor voorspelbaarheid en structuur. Maak gebruik van een planbord.
- In huis moet hij taken aangereikt krijgen die passen bij zijn leeftijd, zoals de tafel dekken, vaatwasser uitruimen, zelf de schooltas inpakken, brood smeren, slaapkamer opruimen en binnen de afgesproken tijd aankleden. Bij onoverzichtelijke taken, zoals het opruimen van een slaapkamer, is het belangrijk om samen met hen te benoemen wat er moet gebeuren (wie, wat, hoe, waar en wanneer). Zet dit op een lijstje, zodat hij elke keer een taak kan afvinken. Op die manier kan hij stapsgewijs zijn taak aanpakken.
- Als hij vastloopt bij een taak, is het belangrijk niet meteen in de hulpmodus te schieten. ‘Het zweet moet op de juiste rug.’ Stel vragen die hen helpen om het probleem zelf op te lossen (metacognitieve vaardigheden).
- Wees consequent en stel grenzen.
- Daag hem uit met het juiste materiaal.
Speel- en leertips
- denkstimulerende spellen als Architecto, Tangram, Brick by brick, Shape, Colour Code, Equilibrio en Tridio.
- puzzels en mozaïeken
- Lego, Knex, Kapla, LaQ
- en wat dacht je van koken? Vaardigheden als plannen, organiseren, begrijpend lezen, visuomotoriek en rekenen komen allemaal aan bod. Een echte aanrader is het kinderkookboek Lekker opscheppen van Karin Luiten. In het boek staan niet alleen recepten, maar ook interessante weetjes.
- Timmeren. Bouw een boomhut of een vogelhuisje.
Dus: de computer wat vaker uit en materiaal uit de kast.
Hoe is het nu met Sem
Sem zit nu in een andere klas. Hij straalt en somt de ene positieve ervaring op na de andere. En zijn meester?! Die is supercool. Hij maakt regelmatig grapjes.
Het heeft de ouders van Sem flink wat moeite gekost, maar ook thuis is er sprake van een consequente aanpak. Sem staat nu op tijd klaar om naar school te gaan. Hij heeft zijn tas zelf ingepakt. De computer is alleen op afgesproken tijden aan en op de vensterbank pronken de eerste bouwwerken.
Lees meer
- Slim maar… Help kinderen hun talenten benutten door hun executieve functies te versterken (Peg Dawson en Richard Guare)
- Mijn kind is onhandig. Omgaan met visuomotorische problemen (Wendy Peerlings).
- Werkhoudingsproblemen (Marie-Therese Bruys).
- Handleiding methode aanpakkaarten (Winny Bosch-Sthijns)
- De 7 eigenschappen van happy kids (Sean Covey).
Smart-Ease helpt
Heb jij nou ook een ‘Brammetje Baas‘ in huis? Twijfel je of je kind de juiste begeleiding krijgt? Maak een afspraak
Maak nu een afspraak