“Hij kan goed rekenen. Beleeft ook plezier aan het rekenen. Maar joh, dat werktempo ligt vreselijk laag. Zijn werk is nooit af,” verzucht de leerkracht van Pepijn. “Hoe krijgen we dat tempo omhoog?”
Herkenbaar?
Ik krijg die vraag namelijk erg vaak van zowel leerkrachten als ouders. Dus Pepijn is zeker niet de enige.
Uit de praktijk: Pepijn
Pepijn is een pientere jongen van 8. Pepijn vindt het zelf ook heel erg vervelend dat hij het werk nooit af heeft. Pepijn vertelt: “Ik mag van mijn juf alvast beginnen aan mijn rekenwerk, als zij de rest van de klas uitleg geeft. Maar dan word ik de hele tijd afgeleid door de uitleg. En als de uitleg voorbij is dan vragen andere kinderen uit mijn groepje mij de hele tijd om uitleg. ja, en dan moet ik ze wel helpen. Ik heb mijn eigen werk nooit af en dat vind ik heel vervelend.”
Dienstbaar en snel afgeleid
Samengevat zijn er dus twee redenen waarom het werktempo van Pepijn zo laag is:
1. Pepijn is een jongen die erg dienstbaar is. Zijn klasgenootjes vragen vaak om hulp. Hij vindt het moeilijk om ‘nee’ te verkopen.
2. Omdat Pepijn de leerstof al snapt, mag hij alvast aan het werk. Hij geeft aan dat hij zich moeilijk kan concentreren gedurende de uitleg die de juf aan de rest van de klas geeft. Een koptelefoon helpt niet afdoende.
Grenzen stellen en een speelse aanpak
Wat betreft de eerste reden zijn we het snel eens: hij mag hierin grenzen stellen. We hebben afgesproken dat hij aangeeft dat hij best wil helpen maar dat hij dat pas wil doen als zijn eigen werk af is.
Omdat Pepijn een speelse jongen is die wel van competitie houdt, daag ik hem wat betreft de tweede reden als volgt uit: ik leg een werkblad voor zijn neus met zes rijen van 10 sommen. Ik stel de timer in op 5 minuten en vraag hem hoeveel sommen hij denkt te maken in 5 minuten tijd. Zijn ogen beginnen te glimmen maar desondanks heeft hij weinig vertrouwen in zichzelf: “ik denk dat ik 1 rijtje af krijg.”
“Nou dat gaan we dan wel eens zien,” zeg ik lachend.
Met veel energie gaat Pepijn aan de slag. Opvallend is dat hij niet opkijkt van zijn werk als er stemmen hoorbaar zijn in de ruimte naast de praktijk. Ook als er een ambulance met loeiende sirenes voorbijkomt, laat hij zich niet afleiden.
De timer gaat af. En wat denk je?? Pepijn heeft tot zijn eigen verbazing 4 rijtjes sommen af.
“Ik wist niet dat ik zoveel sommen kon maken in 5 minuten,” zegt hij trots.
Gebrek aan tijdsbesef
Pepijn was zich niet bewust wat hij in een bestek van vijf minuten kon halen. Het gebrek aan tijdsbesef zie ik niet alleen bij basisschoolleerlingen maar ook bij leerlingen in het voortgezet onderwijs. Bij de aanblik van de taak geven ze de moed al op en hoor ik standaard “pfff, wat veel. Dit krijg ik nooit af.” Door dit gebrek aan vertrouwen, laten ze zich snel afleiden. En ja dan wordt wat ze al dachten ook waarheid: het werk komt niet af. Kortom: zet eens een timer en daag je kind/leerling uit om zoveel mogelijk items binnen de gestelde tijd af te krijgen. Een tussenstap kan nog zijn dat ze eerst de items maken waar ze snel het antwoord op weten en dat ze daarna pas de items maken die meer uitleg vragen. De focus zal toenemen en daarmee het tempo.
Complex denken, belasting van het werkgeheugen en onzekerheid
Soms spelen er ook nog andere redenen waarom het werktempo laag ligt:
- Een te complexe strategie:
Ik zie ook kinderen in de praktijk die versneld zijn. Soms missen ze daardoor strategieën die helpen om sneller tot een oplossing te komen. Door hen hardop te laten denken hoor je hoe complex ze soms denken bij rekentaken die vrij eenvoudig op te lossen zijn. Door hen hiervan bewust te maken en de nieuwe strategie te automatiseren, gaan ze vaak met sprongen vooruit. - Overbelasting van het werkgeheugen:
Er zijn kinderen die alles uit het hoofd uitrekenen zonder een kladblok te gebruiken als kapstok. Mooi als dit lukt maar in de praktijk zie ik vaak dat de vermoeidheid hier enorm van toeneemt. En daardoor neemt de concentratie af. Door hen goed uit te leggen wat het nut is van het gebruik van een kladblok, zijn ze vaak wel te verleiden voor het gebruik ervan. - Onzekerheid:
Sommige hoogbegaafde kinderen zijn erg bang om fouten te maken. Ze rekenen de som soms wel een paar keer na. Geef hen nabijheid en spreek je vertrouwen in hen uit. Daag hen uit om het eerste antwoord op te schrijven dat in hen opkomt. Verbinding, succeservaring en humor zijn de sleutels tot succes.
Hoe is het nu met Pepijn?
Met de leerkracht van Pepijn hebben we afgesproken dat ze nu eerst de focus legt op het proces. En dat betekent dat hij eerst eens succes gaat ervaren doordat ze samen toewerken naar een ‘persoonlijk record’.
Pepijn snapt de sommen namelijk wel. Het doel wordt nu puur gesteld op het tempo. En laat Pepijn dat nou net erg leuk vinden.
Pepijn: “Juf schrijft telkens de tijd op die ik heb gehaald. Het is me deze week al drie keer gelukt om een extra rijtje sommen te maken.”
Juf Merel: “Zo grappig. Sinds ik Pepijn stimuleer en de timer gebruik, zie ik hem met veel meer focus en plezier aan de slag gaan. Voorheen zag ik altijd dat hij afdwaalde of met anderen bezig was. Hij krijgt er nu vaak rode wangen van. Ik zie nu al verbetering. Het is zoals jij al zei ‘een ongetraind talent’ en ook hij heeft coaching nodig om eruit te halen wat erin zit.“
Bij Pepijn hielpen deze tips. Maar elk hoogbegaafd kind is anders. Dit vraagt dus om maatwerk.
Samen kom je verder dan alleen. Hulp nodig? Maak een afspraak.
De namen in dit blog zijn uit het oogpunt van privacy gefingeerd.
