Op social media zag ik onlangs een quote voorbij komen van Loesje: ‘Waarom moeilijk doen als het samen kan.’ Een mooie inspirerende quote voor 2020. Het deed mij denken aan de ervaringen die ik had met Lucas. Lucas dreigde vast te lopen in het onderwijs. Vanuit een goede samenwerking met ouders en school gaat deze jongen gelukkig weer met plezier naar school. Hoe mooi is dat?
Inmiddels heb ik gelukkig vaker deze ervaring opgedaan. Maar het feit dat er nog steeds thuiszitters bijkomen, verraadt al dat we er nog lang niet zijn. Momenteel krijg ik in mijn praktijk opvallend vaak hulpvragen van ouders van hoogbegaafde leerlingen die vastlopen in het VO. Deze ouders en leerlingen geven aan dat het leren leren niet zozeer het probleem is. Deze leerlingen halen met weinig inspanning wel de voldoendes. Ze lopen aan tegen het feit dat het aanbod hen verre van motiveert. Dit maakt hen zo ongelukkig dat ze niet meer de energie kunnen opbrengen om met de leerstof aan de slag te gaan. En in het ergste geval thuis komen te zitten. Dan zul je misschien als reactie hebben: ‘ach ja, het zijn pubers. Schop onder de kont of een jaartje blijven zitten, dan komt het wel goed.’
Dit zijn echter jongeren die heel goed weten wat ze willen en hiervoor een helder plan voor ogen hebben maar worden gedwarsboomd door het systeem. Ik neem je mee in de ervaringen met Ruben, een 14-jarige jongen in 3 Gymnasium:
Uit de praktijk: Ruben
Bij Ruben verliep de schoolloopbaan tot en met 2 Gymnasium vrijwel vlekkeloos. Een leerling waar elke leerkracht er wel 100 van in de klas zou willen: betrokken, nieuwsgierig, gedreven, zeer intelligent. Kortom, een paradepaardje voor de school.
Begin klas 3 zorgde de nieuwsgierigheid van Ruben ervoor om zich eens te verdiepen in een tussenjaar in het buitenland. Hij had altijd al graag Spaans willen leren en wat zou er nou mooier zijn dan dit in het buitenland te leren. Zijn ouders vonden hem in eerste instantie nog wel wat jong voor deze plannen. Maar na zich verdiept te hebben in allerlei uitwisselingsorganisaties besloten ze Ruben op te geven voor de selectie. Het zou immers een prachtige uitdaging voor hem zijn. En school stond hier volledig achter.
Het avontuur kon beginnen
De organisatie die verantwoordelijk was voor exchange-studenten kwam na één gesprek met Ruben al terug van hun aanname dat Ruben mogelijk te jong zou zijn. Ze waren verrast over zijn manier van communiceren en reflecteren en stonden er versteld van hoe goed hij kon verwoorden welke doelen hij wilde bereiken.
Met school en Ruben werd de afspraak gemaakt dat hij na dit uitwisselingsjaar weer zou beginnen in 4Gymnasium. Niet wetende dat dit avontuur van hem een heel ander mens zou maken.
Geen motivatie
Ruben beleefde prachtige avonturen in Zuid-Amerika. Hij leerde de taal vloeiend spreken en minstens zo belangrijk: hij leerde zichzelf enorm goed kennen. De ouders kregen bij thuiskomst geen zoon terug die één jaar ouder was maar wel een paar jáár ‘gegroeid’ was. Niet alleen in zijn ‘zijn’ maar fysiek stak hij nu ook boven zijn ouders uit.
Conform afspraak begon hij het schooljaar toch in 4Gymnasium. Dit werd een enorme deceptie: Ruben zat met zijn enorme levenservaring tussen de jongeren die nog niet eens een week zonder ouders op pad waren geweest. Hij miste de aansluiting en hij miste ook de betrokkenheid van de leerkrachten in zijn avontuur. Hij ging steeds vaker met tegenzin naar school.
Pro-actief
Gelukkig was Ruben pro-actief en bedacht hoe hij een diploma zou kunnen halen op een manier die bij hem zou passen. Het liefst zou hij versneld het Gymnasium afronden zodat hij zou kunnen starten met de studie International Business; een studierichting waar zijn talenkennis goed van pas zou komen. Zijn ouders vonden het een goed plan om het pad naar dit doel te gaan verkennen. Ze zagen immers dat hun zoon niet gelukkig werd van school.
Volwassenonderwijs?
In tegenstelling tot zijn huidige school stonden ze binnen het volwassenonderwijs (VAVO) open voor de plannen van Ruben. De manier waarop hij zich wederom verwoordde en de cijfers die hij haalde ondanks het feit dat hij niet gemotiveerd was, gaf hen het vertrouwen dat dit een succes zou worden. De enige ‘maar’ was zijn leeftijd. Hij was immers nog geen 18. Ze zouden hem wel toegang willen geven maar dan zou de huidige middelbare school waar Ruben nu op zat, Ruben moeten uitbesteden. Hij zou de eerste leerling van zijn huidige middelbare school worden met wie ze deze stap zouden zetten. Een mooie kans zou je zeggen. Ooit moet er iemand zijn die het voortouw neemt, toch??
Een kans of een belemmering?
Het deed mij gelijk denken aan de film ‘Hidden figures.’ Het verhaal van Katherine Johnson, Dorothy Vaughn en Mary Jackson. Drie briljante Afro-Amerikaanse vrouwen die werkten bij NASA in de jaren 60. Een tijd waarin (ontwikkel)kansen voor Afro-Amerikaanse vrouwen nog enorm klein waren. Ze mochten bijvoorbeeld geen studie volgen op een blanke school. In dit fragment zie je hoe Mary Jackson de rechter overtuigt waarom hij haar toch toestemming moet geven om de opleiding te volgen. Wat ze dan zegt, streelt het ego van de rechter dusdanig, dat ze wordt toegelaten.
Waarom laat ik nou uitgerekend dit fragment aan je zien? Het uitbesteden van Ruben zou voor een VO-school een kans kunnen zijn om zichzelf te profileren als een school die het belang van de leerling voorop stelt. Zowel de VAVO als de huidige school zouden samen een weg moeten vinden om dit kostentechnisch mogelijk te maken. Maar helaas vormden de kosten een belemmering.
En hoe is het nu met Ruben?
Ruben is gaan inzien dat hij op deze situatie dus geen invloed heeft. Hij berust in de situatie. Hij zit zijn tijd uit. Hij brengt al lezend de lessen door en zorgt dat hij na schooltijd plezier haalt uit zelf gekozen uitdagingen.
Fijn voor de school en erg jammer voor Ruben? Ik denk dat beide partijen erbij inschieten. Ruben is een jongen met veel veerkracht. Hij sleept zichzelf er hopelijk wel doorheen maar deze situatie is verre van wenselijk. En uiteindelijk geen beste reclame voor een school die het belang van de kosten voorop stelt.
Eén kans zorgt voor een levenslange verandering
En dan denk ik aan de jongeren die net als Ruben in hetzelfde schuitje zitten maar die veerkracht missen. Juist, die komen thuis te zitten. Dit zorgt voor schade bij het kind, stress in het gezin, oplopende zorgkosten en een grote gemiste kans: namelijk dat we een kind de kans geven om te doen wat bij hem past in een veilige, een betekenisvolle, passende leeromgeving en zich ontwikkelt tot een mooie stabiele wereldburger. Als je iemand één kans geeft, kun je zorgen voor een levenslange verandering.
De namen in dit blog zijn uit het oogpunt van privacy gefingeerd.
