In het midden en aan het einde van het schooljaar wordt er op veel scholen getoetst met de Citotoets. Een spannende tijd voor veel leerlingen en hun ouders. Fijn als de resultaten overeenkomen met de verwachting. Maar wát als dit niet het geval is? Veel ouders en leerkrachten van (hoog)begaafde kinderen gaan ervan uit dat juist déze kinderen makkelijk een I+ score kunnen halen. Wát kan dan een reden zijn als het resultaat erg tegenvalt?
Uit de praktijk: Brent
Brent is een leerling in groep 5. Brent beleeft heel veel plezier aan lezen, spelling en taal. Je zou dan ook mogen verwachten dat de resultaten hier naar zijn. Toch liet hij in januari een heel matig Citoresultaat zien op de spelling. Reden voor de leerkracht om hem in een groep te plaatsen voor extra ondersteuning. De ouders vonden het uiteraard heel fijn dat school hier direct werk van maakte maar tegelijkertijd verbaasden zij zich over het feit dat Brent extra ondersteuning zou krijgen voor spellingtoets. De spellingdictees maakte hij immers altijd goed. Reden voor de ouders om mijn hulp in te schakelen.
Spellingsprobleem of toetsprobleem?
Veel hoogbegaafde kinderen laten tijdens een toets niet zien wat ze kunnen. Dat kan verschillende oorzaken hebben:
- Ze zijn gewend snel kennis tot zich te nemen. Daardoor lezen ze de vragen vaak snel en slaan dan essentiële woorden over.
- Soms overschatten ze zichzelf. Ze vullen het antwoord al in voordat ze de vraag goed hebben gelezen.
- Ze zoeken vaak teveel achter een vraag. Ze denken te complex met als gevolg dat ze het verkeerde antwoord geven.
- Soms verliezen ze zichzelf in de context met als gevolg dat ze niet meer weten wat er nou uiteindelijk van hen gevraagd wordt.
- Veel hoogbegaafde kinderen stellen hoge eisen aan zichzelf. Ze zijn bang om te falen. Het gevolg is dat ze erg langzaam werken. Hierdoor komen ze in tijdnood en vullen ze aan het einde maar wat in.
- Een laag werktempo kan ook veroorzaakt worden door een ingewikkelde strategie die ze zichzelf eigen hebben. Dit zie je vooral bij de rekentoetsen.
- Bij begrijpend lezen putten ze vaak uit de kennis waarover ze beschikken. Ze halen dan niet zoals de bedoeling, het antwoord uit de tekst.
- Sommige kinderen schieten bij het zien van al die toetsvragen letterlijk in de verlamming. Door de hoeveelheid vragen kunnen ze overweldigd raken en daardoor schieten ze letterlijk in de stress. Ook hoor ik vaak van kinderen dat als ze één vraag zien waar ze niet direct het antwoord op kunnen geven, ze in paniek raken.
Analyse van de toetsaanpak
Naast een foutenanalyse is het dus van belang om te onderzoeken hoe deze leerling de toets aanpakt. Door de vragen hardop door te nemen met het kind hoor je precies welke strategie het kind hanteert en waar de valkuilen zitten. Op die manier ontdek je bijvoorbeeld:
- waarom het werktempo zo laag is,
- of er sprake is van faalangst,
- of het kind fouten maakt omdat het de leerstof nog niet beheerst of omdat het fouten maakt door slordig lezen of te complex denken, enzovoort.
Citowijs
Dit alles uitgelegd te hebben aan de leerkracht, nam ze op mijn advies de toets nog een keer door met Brent. Wat bleek?: Brent ging elke keer in op de inhoud van de context. De spellingswoorden waar het om draaide verloor hij uit het oog. Hij keek alleen naar de zinnen. De zinnen die in zijn optiek qua inhoud niet klopten rekende hij fout.
Bovendien bleek Brent de vragen onnauwkeurig te lezen.
Met deze inzichten werd voorkomen dat er verkeerde interventie toegepast werden.
Wat nou als Brent extra spellingsoefeningen gekregen zou hebben om de spellingsvaardigheden te ontwikkelen? De kans was dan groot dat hij gedemotiveerd zou raken of dat zijn zelfvertrouwen een deuk zou oplopen.
Hoe is het nu met Brent?
Brent heeft meer vertrouwen gekregen in zichzelf. Hij weet nu de aandachtspunten als hij een toets maakt. En niet alleen Brent heeft meer zelfvertrouwen gekregen, de leerkracht ook. Ze heeft nu een beter zicht op de vaardigheden van Brent en weet nu welke leerstof ze Brent moet aanbieden.
De namen in dit blog zijn uit het oogpunt van privacy gefingeerd
