Je hebt als ouder net het vertrouwen dat je de combinatie gezin en je nieuwe baan een beetje onder de knie krijgt. Eindelijk heb je weer een beetje het gevoel dat je de nieuwe situatie overziet. Tevreden kijk je terug op de dag en uiteraard hoop je dat dit zo doorzet.
De volgende dag start je vol goede moed met de planning. Maar dan komt er ineens een kink in de kabel. Het gedrag van je kind, waar je gisteren nog zo ontzettend tevreden over was, is als een blad aan de boom omgeslagen. Even denk je nog dat het aan zijn ochtendhumeur ligt. Maar als de ochtend al lang verstreken is en het dwarse gedrag van je kind alleen maar toeneemt, weet je dat die veronderstelling niet meer klopt. Herken je dat? En wat doe je dan?
Straffen, belonen, niets helpt!
De moeder van Rick had deze ervaring de afgelopen week. Ze belde me in paniek en kon in eerste instantie alleen maar boos zijn en huilen. “Als ik op de komende weken zo met Rick verder moet dan weet ik het echt niet meer hoor. Ik denk dat ik dan een tuinhuis bestel en daarin ga zitten. Het lijkt erop dat hij expres de boel zit te saboteren. Het hele gezin heeft er last van. Straffen, belonen niets helpt.” roept ze furieus.
Even mee in de emotiekuil
Ik laat Annelies, de moeder van Rick bewust even uitrazen en ga een eindje mee in de emotiekuil : “Tjonge, wat rot voor jullie. Dat kost veel energie hè? En jij doet zo je best om het in deze spannende tijd allemaal op de rit te krijgen.” Vervolgens laat ik even een stilte vallen. …..”Jahaaaaa, ik vind het zo vervelend allemaal. Alles is zo nieuw. Een nieuwe baan en daarnaast ook nog de zorg voor mijn hulpbehoevende ouders…het is allemaal erg zwaar,” snikt Annelies.
Vaststaande overtuigingen
Het hoeft geen toelichting dat Annelies vol in de stress zit door deze situatie. De emotiethermometer is flink opgelopen.
Annelies stond al dagen in de overleefstand. Ze dacht de controle te houden door structuur te bieden en zich vast te houden aan schema’s. ‘Rust, regelmaat en reinheid’ is een overtuiging die Annelies altijd van huis uit heeft meegekregen. ‘Hup, niet zeuren maar doorzetten,’ was een veelgehoorde uitspraak van haar moeder. En nou is daar in één keer dat kleine jongetje ‘dat roet in het eten gooit?’ Of zou Rick haar een spiegel voorhouden?
Lampjes uitschakelen
In zijn boek ‘Kinderen zijn geen puppy’s’ schrijft auteur Jürgen Peeters heel terecht dat we in een cultuur leven waarin het gebruikelijk is lichaam en emoties het zwijgen op de leggen. ‘We moeten vooral rationeel zijn. We negeren signalen van ons lichaam. Gaat er een waarschuwingslampje aan dan zijn we geneigd om dit gewoon uit te schakelen. Ironisch genoeg zouden we dat nooit bij onze auto doen,’ aldus Peeters.
Hoogbegaafde en hooggevoelige kinderen, zoals Rick, hebben een intense beleving (emoties, zintuigelijke waarneming). Ze hebben vaak een feilloze antenne voor de angst en stress van een ander. Dit kan hen een gevoel van onveiligheid geven. Jonge kinderen laten hun gevoel vaak zien via hun gedrag.
Kijken achter gedrag
Gedrag is communicatie. Maar in de praktijk zie ik vaak dat er er niet gezocht wordt naar de reden àchter het gedrag. Gedrag zou voor ons als opvoeders ook gezien moeten worden als een waarschuwingslampje. We zouden vervolgens naar de oorzaak van het gedrag moeten zoeken en niet, zoals nu nog zo vaak gebeurt, het gedrag aanpakken met straffen of belonen.
Hoe is het nu met Rick en Annelies?
Nadat Annelies haar hart gelucht had, had ze weer ruimte om op het gedrag van haar zoon te reflecteren. Ook haar eigen gedrag nam ze onder de loep:
“Och jaa, ik ben helemaal voorbijgegaan het gevoel van Rick. Ik realiseer me nu dat zijn dwarse gedrag inderdaad best zou kunnen voortkomen uit alle veranderingen en doordat hij mijn spanning voelt.”
Ik gaf Annelies een aantal tips en sprak met haar af om de volgende dag even te horen hoe het gesprek met Rick verlopen was.
Nog diezelfde avond kreeg ik het volgende bericht: “Na ons gesprek heb ik even een douche genomen: lekker even alles van me afgespoeld. Vervolgens heb ik met Rick een spelletje gedaan. En toen ik zag dat deze aandacht hem goed deed en hij weer kalmeerde ben ik toch even teruggekomen op de situatie van vanochtend. Ik heb hem gezegd dat het me speet dat ik zo op hem had gemopperd. En toen ik hem vroeg of hij misschien last had van alle veranderingen en mijn spanning voelde en daarom zo boos was, begon hij hartverscheurend te huilen. Ik heb hem eerst even flink laten uithuilen. Eigenlijk net zoals jij bij mij deed. En toen hij uitgehuild was vloog hij me om de hals en gaf me zo’n intense knuffel. We zijn allebei opgelucht. Deze ervaring heeft me veel gebracht.”
Wat kun je doen in een stresssituatie:
Misschien herken je de situatie van Annelies en vraag je je af hoe je hier het beste mee om kunt gaan. Ik zet de tips die ik aan Annelies gaf nog even voor je op een rij:
- Is je kind boos of verdrietig, ga dan niet direct in de actiemodus. Blijf uit de dramadriehoek. Red eerst jezelf. Zorg dat je zelf weer van zone rood in het groen komt. Tel even tot 10 of tel de boeken in de boekenkast of de kopjes die op tafel staan. Tellen zorgt ervoor dat je uit je emotie blijft en kalmeert (Bron: FOCUS aan/uit).
- Vraag jezelf af wat er aan de hand zou kunnen zijn. Achter het gedrag van je kind zit vaak een reden. Dat blijkt maar weer uit deze situatie.
- Neem de woorden van je kind niet persoonlijk. Vaak komen er nare woorden uit de mond van je kind omdat het zich onmachtig voelt. Laat je niet raken!!
- Ga even mee in de emotiekuil: door even mee te gaan in de emotie van je kind en het gevoel te erkennen zul je merken dat je kind sneller kalmeert.
- Schiet niet direct in de oplossingsmodus. ‘Smeed het ijzer als het koud is.’ Wacht totdat de ergste onweersbui is over gewaaid en benoem dan neutraal, kort en bondig wat je zag. Benoem dat je graag wilt dat je kind zich fijn voelt en dat jij je ook prettig wilt voelen. Laat het kind meedenken om tot een oplossing te komen.
- Het kan ook helpen om je kind even helemaal op andere gedachten te brengen: neem even de tijd om een spelletje te spellen.
- Ondertitel het gevoel zodat je kind ook woorden/emoties leert koppelen aan het gevoel.
Wat kun je in het dagelijks leven doen om stress te reguleren?
- Geef jezelf en je kinderen de ruimte om uit te huilen of te lachen.
- Speel een spel of doe juist een lichamelijke activiteit waarin je lekker kunt ontladen zoals een kussengevecht of tikkertje.
- Beperk de schermtijd (tv, computer, telefoon, Ipad) en ga regelmatig offline.
- Neem de tijd voor het slaapritueel.
- Ga, als het lukt dagelijks even de natuur in. Of zorg voor een buitenactiviteit. In het voorjaar zijn er genoeg klusjes in de tuin waar je samen met je kind lekker even je hoofd bij leeg kunt maken. Heb je geen tuin, poot dan samen met je kind bloemetjes voor op het balkon.
- Geef elkaar een lekkere massage of neem een warme douche of bad met een lekker geurende badolie.
Leestips en hulpkaartjes:
- Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen – Philippa Perry
- Kinderen zijn geen puppy’s , de kracht van zelfsturing in opvoeding – Jürgen Peeters
- Make your worrior a warrior van Dan Peter
- Leer kinderen omgaan met verandering, angst of stress van Deborah Plummer
- Helpende gedachten van Adinda de Vreede
- Teken je gesprek over gedrag van Adinda de Vreede
- Wat voel je, wat denk je, 54 emotiekaarten van Adinda de Vreede
- De baas van de piekerfabriek van Margreet van der Veen
- Wat kun je doen als je niet durft te slapen van Dawn Huebner
