Hooggevoeligheid: ‘Help, mijn kind wil niet naar school!’

INZICHTEN EN TIPS OVER HEFTIGE EMOTIES? KLIK HIER

Herken je dit? De ochtendroutine loopt op rolletjes en je staat op tijd bij de school van je kinderen. Je knuffelt je oudste en wenst ‘m een leuke dag . Zo, en nu alleen nog even je jongste naar zijn klas brengen. Ja, tot nu toe loopt het gesmeerd. Maar dan gebeurt er plotseling iets wat niet in je ‘script’ stond: je voelt een handje dat zich stevig om de jouwe klemt en je hoort ineens een stemmetje naast je zeggen: “Ik wil niet, mama. Ik wil niet naar school.”

Hoe kan het toch dat je kind eerst mee naar school huppelt en van het ene op het andere moment de hakken in het zand zet?

Een puzzel

Het is voor veel ouders een puzzel dat hun kind van het ene op het andere moment die weerstand kan laten zien. En meestal op een moment dat het hen heel erg slecht uitkomt. Je voelt zelf de tijdsdruk en uitgerekend dàn gaat je kind op de rem.

Ja, het lijkt wel of je kind ruikt dat je haast hebt. Kinderen zijn soms net als katten. Dat doet me denken aan een tante van me. Ze had altijd een vreselijke hekel aan katten. En waar sprong de kat altijd op? Je raadt het al: op de schoot van mijn tante.

Waar komt dat gedrag vandaan?

Ik hoor deze ervaring vaak bij ouders van hoogbegaafde en hooggevoelige kinderen. Ik zie dat ouders ervan in paniek raken. Heel begrijpelijk, maar niet helpend. 

Ik zie vaak het volgende patroon:

• Zijn de ouders gestresst om welke reden dan ook (te druk op het werk, geen structuur, geen werkplezier, twijfeltaal,  geen ‘nee’ kunnen zeggen) dan kan het zijn dat jouw lieve, kleine schat je met zijn gedrag het spiegeltje voorhoudt. 
• Het kan ook voorkomen dat je kind in een bepaalde situatie  herinnerd wordt aan een negatieve ervaring in het verleden.
  Dat kan soms iets heel kleins zijn, waar het kind nooit over gesproken heeft. Onbewust maakt je kind van de mug een olifant. Hooggevoelige kinderen zijn zintuiglijk erg gevoelig en hebben vaak een enorm goed geheugen.  Een situatie van maanden geleden kan in één keer het boze stemmetje in het hoofd van je kind wakker maken.
• Het kan ook liggen aan de stemming van de juf. Voelt het kind haast, twijfel of stress bij de juf, dan kan dit leiden tot weerstand.
• Iets moeten maar er nog niet aan toe zijn: stel je kind heeft die dag weer een gymles waarbij het een oefening moet doen wat hij of zij erg spannend vindt. De leerkracht vindt dat je de oefening moet doen en je kind durft de grens die het zo duidelijk voelt niet aan te geven.
• Of juiste het tegenovergestelde: aan de slag moeten met taken die al lang niet meer passen bij het niveau van het kind. Je kind heeft wellicht te kennen gegeven dat het saai en makkelijk is maar de leerkracht negeert dit signaal. Je niet gehoord voelen maakt dat je je niet veilig voelt en dat kan zich bij jonge kinderen terug vertalen in hun gedrag: weerstand om naar school te gaan, boosheid, verdriet.
• Sommige kinderen leggen de lat erg hoog voor zichzelf en worden plotseling overweldigd door het gevoel dat de weektaak bijvoorbeeld af moet en dat dit niet gaat lukken.

Wat probeert je kind je te vertellen?

Ik zie dit patroon vaak bij kinderen tot een jaar of acht en het is wel verklaarbaar waarom kinderen juist tot deze leeftijd nog moeite hebben om hun emoties te reguleren: ze voelen veel, maar ze kunnen nog geen woorden geven aan hun gevoel. Dit zie ik ook bij hoogbegaafde kinderen waarbij de ontwikkeling asynchroon verloopt: ze hebben nog verschillende leeftijden in zich. Zo kan een kind de rekenvaardigheden hebben van een kind van 10, maar als het gaat om het reguleren van de emoties, dan reageren ze weer conform hun leeftijd. Dit is niet alleen verwarrend voor het kind zelf, maar zeker ook voor de omgeving.

Zo haal je de handrem eraf en los je het op

1. Blijf uit de dramadriehoek: red eerst jezelf.  Zorg dat je eerst zelf van zone rood in het groen komt. Tel even tot 10 of tel de boeken in de boekenkast of de kopjes die op tafel staan. Tellen zorgt ervoor dat je uit je emotie blijft en kalmeert (Bron: FOCUS aan/uit). Een mantra als ‘het is niet makkelijk om klein te zijn’ kan ook helpen om rustig te worden.
2. Vraag jezelf af wat er aan de hand zou kunnen zijn. Achter het gedrag van je kind zit vaak een reden. Misschien is je kind overprikkeld, of voelt het zich gedwongen om bepaalde dingen te doen terwijl het daar niet aan toe is of daarin onvoldoende inspraak heeft gehad. Of moet het juist alleen maar dingen doen die het al lang kan. Voor kinderen met een grote drang naar autonomie kan dit leiden tot fikse buien. Of wellicht maakt je kind zich zorgen en kan het dit gevoel niet verwoorden. Of voelt het kind zich misschien niet gehoord? Allemaal zaken waardoor jouw hoogbegaafde/hooggevoelige kind van slag kan raken.
   Leg niet alleen het vergrootglas op het kind, maar kijk ook even in de spiegel: misschien leert jouw kind je dat jij de lat nu eens even wat lager moet leggen. Misschien is het nu wel even tijd voor het bekende ‘cup a soup-momentje’.
   En stel dat je kind juist te weinig uitgedaagd wordt: misschien heb jij bij de leerkracht aan de bel getrokken en neemt de leerkracht jou, net als je kind onvoldoende serieus. Wees dapper en benoem je gevoel!! Laat het er niet bij zitten.
3. Neem de woorden van je kind niet persoonlijk op. Vaak komen er nare woorden uit de mond van je kind omdat het zich onmachtig voelt. Laat dat je niet raken!
4. Erken het gevoel en ga even mee in de emotiekuil: door even mee te gaan in de emotie van je kind en het gevoel te erkennen zul je merken dat je kind sneller kalmeert. Bijvoorbeeld: “Tjonge, ik snap dat je dat je tegen de schooldag opziet.” 
5. Voorkom twijfeltaal: ga niet voorbij aan het gevoel van je kind, maar wees wel duidelijk dat ‘niet naar school gaan’ geen optie is. Let hierbij goed op je stem: blijf kalm en benoem dit rustig.
6. Voelt het kind jouw stress dan zul je ervaren dat zodra jij kalmeert en dit benoemt, je kind ook weer ontspant. Ligt de oorzaak elders, geef je kind dan twee opties om de drempel te verlagen. Stel, je kind wil niet naar binnen omdat het opziet tegen een bepaald werkje, dan kun je zeggen: “Of we vertellen juf dat je geholpen wilt worden bij dit werkje of we vragen …(naam vriendje) of hij samen met jou dat werkje wil doen.”
   Grote kans dat jouw kind vervolgens zijn eigen keuze maakt. Maak er geen punt van. Lach erom en geniet van het feit dat hij zelf een oplossing heeft bedacht.
7. Het is belangrijk dat de leerkracht zo nodig op dezelfde manier het stokje van jou overneemt: even het gevoel erkennen en meegaan in de emotiekuil doet vaak wonderen. Dus: niet dwingen, maar ruimte geven.
8. Het bieden van een escape-mogelijkheid kan in veel gevallen ook de druk van de ketel halen. Dit is niet bedoeld als ‘vlucht’, maar de ervaring leert dat als je tegen het kind zegt: “Je gaat eerst eens even kijken hoe het vanochtend gaat. Mocht het echt niet gaan, dan overleggen we met juf dat ze me belt.” (Uiteraard is het wel belangrijk om je dan ook aan deze afspraak te houden.) Negen van de tien keer is er na een uurtje geen vuiltje meer aan de lucht.

Misschien heb jij ook nog een tip die erg goed werkt. In dat geval zou ik het fijn vinden als je jouw tip even achterlaat in de reacties.

Meer lezen over hoogsensitiviteit