(Hoog)begaafde kinderen, hun ouders en leerkrachten komen op het gebied van onderwijs een aantal flinke uitdagingen tegen. Eén van deze uitdagingen is leren leren. Zoals ik in mijn vorige blog ‘Als leren frustrerend is’ al schreef, vallen onder leren leren een aantal deelvaardigheden. Zo is begrijpend lezen er daar één van. In dit blog vertel ik hoe het kwam dat Jip zulke teleurstellende resultaten haalde bij begrijpend lezen.
Niet willen lezen of slordig lezen
Ik denk terug aan de tijd dat mijn kinderen nog op de basisschool zaten en dat ik op zondagochtend verrast werd door de geur van vers gebakken croissants. Net toen ik naar beneden wilde gaan komt onze jongste de trap opstormen. “Kom je ontbijten? De croissants zijn klaar en zijn gelukkig gelukt. Ik had per ongeluk het blikje opengedraaid met een blikopener en toen puilde al het deeg er uit,” zegt mijn jongste opgewonden.
“Had je de gebruiksaanwijzing dan niet gelezen,” was mijn verbaasde reactie. Na deze vraag keek ze me met een betekenisvolle glimlach aan en liep giechelend weg….Nee dus…..
De wereld om je heen bestookt je voortdurend met informatie: verkeersborden in je straat, ondertiteling van je favoriete film, de advertentie op de billboard, de tekst op het blikje Danerolles, het whatsappje van je vriend, enzovoort. Wie niet kan lezen heeft dan ook een groot probleem. En wie WEL kan lezen maar niet WIL lezen of SLORDIG leest ook.
Ik krijg in de praktijk regelmatig kinderen die slecht scoren op de Cito begrijpend lezen. Hebben zij nou moeite met begrijpend lezen of zit er een andere oorzaak achter dit resultaat?
Uit de praktijk: Jip
“Ik heb er schoon genoeg van,”zegt de vader van Jip. “Sinds Jip aan de instructietafel zit om de resultaten van begrijpend lezen te verbeteren, gaat hij met hangen en wurgen naar school. Bovendien heeft de laatste toets uitgewezen dat er geen enkele vooruitgang is geboekt. We komen er niet uit en willen graag jouw hulp.”
Analyseren van het probleem
Samen met Jip onderzoek ik de oorzaak. Er wordt me al gauw het één en ander duidelijk:
- Jip gaat impulsief te werk; hij slaat de instructie over en leest de titel niet.
- Het leestempo is hoog; Jip slaat betekenisloze woordjes (voegwoorden, lidwoorden etc.) over.
- Hij maakt regelmatig verlezingen.
- Hij leest de vragen onnauwkeurig.
- Bij het beantwoorden van vragen put hij meestal uit eigen kennis en haalt het antwoord niet uit de tekst.
Jip vertelt dat hij het werken aan de instructietafel heel erg vervelend vindt; hij schaamt zich zo en let daardoor de hele tijd op de andere kinderen in de klas. Hij is bang dat ze hem nu een looser vinden. Bovendien vindt hij de uitleg vaak zo lang duren dat hij niet meer hoort wat juf zegt.
En niet te vergeten: hij haat die lappen tekst.
Mindset en instructie
(Hoog)begaafde kinderen kennen nauwelijks faalmomenten. Ze missen de tools hoe ze met falen en tegenslagen om moeten gaan.. Op het moment dat je ze aan de instructietafel zet, zijn ze meer bezig met hoe de omgeving over hen denkt dan dat ze werkelijk iets oppikken van de instructie. Dit gevoel moet je uiteraard bespreekbaar maken en hij zal hier mee om moeten leren gaan. Voor Jip is het nu even veel effectiever om op een rustig moment de oorzaak van achterblijvende resultaten te bespreken en een weg te vinden die bij hem past.
Bewustwording
Aan de hand van een aantal korte teksten met veel addertjes onder het gras kan Jip zelf vertellen waar het probleem ligt. De komende periode ligt de focus op zorgvuldig en kritisch lezen. Hij begrijpt nu ook dat het de bedoeling is om het antwoord uit de tekst te halen.
Om het lezen betekenisvol te maken en leuk te houden adviseer ik hem de Zinder-serie; uitdagende boeken over weetjes met veel plaatjes.
Ik bespreek samen met Jip wat er nodig is om een beter resultaat te bereiken. Ook de ouders worden bij de stappen betrokken. Ze gaan hier thuis mee aan de slag.
Hoe is het nu met Jip?
Jip weet nu de oorzaak en is gemotiveerd om het zorgvuldig lezen vaker te oefenen. Hij merkt dat de cijfers van de andere vakken ook omhoog gaan, simpelweg omdat zijn aanpak beter is en omdat hij de vraag zorgvuldig leest.
Hij zit niet meer aan de instructietafel.
Ook de leerkracht is zich bewust van het feit dat een één op één analyse nodig is om vast te stellen wat de oorzaak is van het feit dat resultaten achterblijven. Ze kijkt nu ook welke manier van oefenen het beste past. En ze bespreekt voortaan met Jip welke wat het doel is en welke route het beste bij hem past.
Uit het oogpunt van privacy zijn de namen in dit blog gefingeerd.
Meer lezen over begrijpend lezen?
Lees eerst de vraag van Kaat Timmerman
Zinder, een uitdagende manier om begrijpend lezen te oefenen. Verkrijgbaar bij de firma Schoolsupport.
Kidsweek heeft nu een hele leuke serie met oefenboeken voor begrijpend lezen. Let op: de boekjes zijn afgestemd op de jaargroep. Let dus even goed op of je het oefenboekje hebt dat past bij de groep waarin je kind zit.
Oefenteksten van de onderwijsexperts van ‘Wijzer over de basisschool’. Nu ook weer even goed opletten of je het boek hebt dat past bij de groep waarin je kind zit.
Breinlink voor ouders: je kind helpen leren
Er bestaat maar een soort lezen en dat is lezen om de betekenis van een tekst te achterhalen. Als kinderen tekstjes moeten lezen om de vragen van de methodeschrijver of toetsmaker te beantwoorden is het logisch dat dit niet motiveert. Kinderen moeten gaan lezen om antwoorden op hun eigen vragen te vinden. Bovendien staat lezen niet los van andere kennis over onze taal en hoe je die naar je hand kunt zetten, gericht op je bedoeling. Dat betekent dat taalonderwijs betekenisvol moet zijn, daarom liefst gekoppeld aan thematisch onderwijs, zodat alle vier de gebruiksvormen van taal functioneel zijn en elkaar kunnen beïnvloeden. Dat dit niet gebeurt door dat gebruik van al die losse methoden en losse lesjes is de reden dat ik diverse boeken daaraan heb gewijd. Vorige week kwam mijn nieuwste titel uit, over het nuttig maken van grammatica.