Van fouten maken kun je leren. De vraag is echter of het huidige toetssysteem dat mogelijk maakt.
De meesten onder ons kunnen zich vast nog wel het gevoel van de eerste autorijles voor de geest halen: voor het eerst met een auto de weg op terwijl je nog helemaal niet weet hoe alles functioneert; ik had althans het gevoel alsof de auto met mij reed in plaats van ik met de auto.
Je bent dan super blij dat de rij-instructeur kan ingrijpen daar waar nodig is. Je zou er toch niet aan moeten denken dat de instructeur alleen maar zegt wat niet goed was en niet vertelt hoe het wel moet en je door laat modderen tot aan het examen. Ik hoor je al denken: nee, tuurlijk niet, logisch toch!!
Met zeggen hoe het niet moet kom je er niet
Inderdaad heel logisch. Het helpt niet als je alleen maar hoort hoe het niet moet. Je moet ook oefenmeters maken, leren van je fouten, hersteltijd krijgen. Op die manier ontwikkel je leervaardigheden. Zo hoop je ook dat het in het onderwijs gaat. Het zal zo hopelijk in veel gevallen wel gaan maar toch krijg ik ook regelmatig kinderen in de praktijk die een andere ervaring hebben.
Geen aansluiting bij de leerstof
Ondanks hun goede voorbereiding worden ze overvallen door vragen die niet aan lijken te sluiten bij de te voorbereiden leerstof. Om even weer het vergelijk met de autorijles te maken: ze denken autorij-examen te gaan doen maar het voertuig bleek geen auto maar een motor. Dat schept verwarring en dan worden er fouten gemaakt.
Marit is een pientere leerling die hier ook regelmatig tegenaan loopt. Aan haar inzet en potentieel ligt het niet en toch haalt ze niet altijd het verwachte resultaat. Je zult begrijpen dat dit haar zelfvertrouwen een flinke deuk geeft.
Uit de praktijk: Marit
Marit, een gedreven 3VWO’er, was net als haar klasgenoten regelmatig gefrustreerd na een toets: “Ik heb de lesstof voor Natuurkunde goed voorbereid, en ik kon alle oefenvragen zonder problemen maken. Ik had de diagnostische toets gemaakt en ook deze ging zonder problemen. Als klasgenoten vragen hadden dan kon ik het prima uitleggen. In de klas kreeg ik regelmatig een beurt en mijn docent liet me ook weten dat ik de leerstof goed begreep.
Ik ging dus vol zelfvertrouwen de toets in. Nadat ik de eerste vragen gelezen had, brak er vaak toch lichte paniek uit. Ik dacht eerst dat ik de verkeerde hoofdstukken had geleerd. Ik dacht ‘wat wordt er nou bedoeld?’ Door de tijdsdruk had ik dan net te weinig tijd om uit te puzzelen wat er nou werkelijk gevraagd werd. En echt, ik was niet de enige die na afloop vreselijk baalde.”
Een vervelende verrassing
Onderwijsfilosoof Tjip de Jong beschreef onlangs de paralellen tussen onderwijs en zwemles. Eén ding bleef me vooral bij van zijn artikel: tijdens een zwemexamen sta je niet voor verrassingen. De vaardigheden die je al die maanden geoefend hebt worden geëxamineerd. Dat klinkt toch heel logisch? Maar zou het gaan zoals bij de Natuurkundetoets van Marit, dan zou je waarschijnlijk tijdens het afzwemmen voor een vervelende verrassing staan: je zou bijvoorbeeld in één keer een driedubbele salto moeten maken van de duikplank. Geheid dat velen het diploma niet zouden halen.
Verwarring
Ik vraag me af wat die Natuurkundedocent nou met zo’n proefwerk wilde bereiken? Waarom vragen stellen die verwarring scheppen en er uiteindelijk voor zorgen dat een leerling faalangst ontwikkelt? Wil je toch deze vragen stellen dan vind ik dat er op z’n minst met vergelijkbare toetsvragen geoefend moet worden in aanloop naar de toets.
Niks geleerd
Marit: “De toetsvragen werden tijdens de les heel kort samen met de klas besproken. Maar weet je, als ik zo’n teleurstellend cijfer terugkrijg en de leraar bespreekt vluchtig de vragen dan komt dat helemaal niet meer bij me binnen. Ik baal dan zo. Ik zou geholpen zijn als ik de toets gewoon even mee naar huis zou mogen nemen en in alle rust thuis zou kunnen doornemen. Maar dat mag niet. Het is zo frustrerend. Ik heb het gevoel dat al mijn inspanning voor niets is geweest en dat ik er niets van heb geleerd.”
Fixed Mindset
Je zult begrijpen dat het plezier in het vak Natuurkunde bij Marit op deze manier begon af te nemen. Het gebrek aan feedback en een goede voorbereiding door de docent werkten een fixed mindset in de hand. Marit had echt het idee dat ze gewoon niet goed was in Natuurkunde.
Fouten maken mag niet
Echt leren van de gemaakte fouten lijkt er dus niet in te zitten want de toets mag thuis niet rustig ingezien worden of eventueel besproken worden met een bijlesdocent. Onvoldoende? Jammer dan. Probeer dat cijfer maar op te halen bij een volgende toets. Dus van ‘fouten maken kun je leren’ is hier geen sprake. Fouten maken mag?…Nee eigenlijk ook niet want je wordt er bikkelhard op afgerekend.
Heb jij of heeft je kind een soortgelijke ervaring, laat dit weten in een reactie hieronder.
De namen in de blog zijn uit het oogpunt van privacy gefingeerd.
Herkenbaar bij zoon op vwo. Of het nou een toets is of een presentatie…je krijgt een cijfer en daar moet je het maar mee doen. Niks nabespreken. Als je dan al vragen stelt krijg je een andere presentatie toegestuurd met de melding kijk dit is een goede….of je even zelf alles naast elkaar wilt leggen om er achter te komen wat de leerkracht wil zien…ipv aangeven wat al wel goed ging en waar MijnZoon zijn leerpunten heeft zitten.
Toetsen mogen niet mee naar huis of ingezien worden, maar je moet wel daarna beter leren voor de herhaling toets en na een SO het Proefwerk….maar inzien waar je leerpunten liggen..ho maar….
Ja heel teleurstellend inderdaad. Het heeft niets meer met leren te maken. Het gaat alleen maar om presteren.