Hoogbegaafde kinderen nemen de wereld om hen heen intens waar. De gevoelens die daarmee gepaard gaan, kunnen een kind overweldigen. En als je dan, gezien je leeftijd, nog niet beschikt over de benodigde levenservaring en vaardigheden om hiermee om te gaan, dan kunnen bepaalde ervaringen hen onzeker of angstig maken en veel stress veroorzaken.
Ik hoor kinderen dan vaak zeggen: “Ik heb zo’n last van een vol hoofd.” Ouders en leerkrachten kijken me dan vertwijfeld aan. Ze hebben al geprobeerd om helder te krijgen waar dat hoofd zo vol van loopt. Ze voelen zich dan erg machteloos als het kind bij navraag alleen maar de schouders ophaalt en zwijgt. Herkenbaar?
Uit de praktijk: Fiep
De tienjarige Fiep is een heel gevoelig meisje. In grote gezelschappen zegt Fiep weinig maar ondertussen ontgaat haar niets.
Na een feestje of een schooldag komt ze uitgeput thuis. En dit baart Roel en Annet, de ouders van Fiep veel zorgen. Annet: “Ik zie dan dat bleke koppie. En als ik dan vraag wat er is dan zegt ze standaard ‘niks’.
Maar dan vlak voor het naar bed gaan, komt het eruit. Dan klaagt ze over een vol hoofd.”
Moeite met inslapen
“Ze heeft moeite met inslapen en komt dus regelmatig uit bed. Ze wil dan nog even vertellen wat er allemaal in haar hoofd omgaat. Voor je het weet is het half tien. En dan pas begint mijn avond. Zo langzamerhand put mij dat ook uit.”
Vragen en overtuigen
Als ik Annet vraag wat ze doet als Fiep telkens haar bed uit komt, zegt ze: “Ja, dan stel ik vragen om helder te krijgen waardoor haar hoofd zo vol is. En als ik dan hoor waar ze over tobt, dan probeer ik haar te overtuigen dat het echt niet waar is wat ze denkt.”
Op mijn vraag of vragen stellen en overtuigen helpt, slaakt ze een diepe zucht: “Nee, eigenlijk wordt het alleen maar erger. Ik raak steeds vermoeider en Fiep gaat steeds feller in discussie. En dan is voor Roel de maat vol en dan wordt hij boos. Het gevolg is een verdrietig en gefrustreerd kind.”
Onmacht en frustratie
Ik snap de onmacht en frustratie van Annet. En aan de andere kant begrijp ik ook dat het voor Fiep heel lastig is om in slaap te komen, terwijl haar hoofd nog op volle toeren draait. Ik spreek met Annet en Roel af dat ik eerst graag met Fiep wil spreken om te horen waardoor haar hoofd zo vol loopt. Fiep is een pienter meisje. Ik heb er vertrouwen in dat ze heel goed kan meedenken in een oplossing.
Wat is er aan de hand en wat heeft Fiep nodig?
Fiep kan goed vertellen waarom ze een afspraak met mij heeft. Ze vindt het zelf ook niet fijn dat ze ’s avonds niet goed in slaap kan komen. “Papa en mama willen mij helpen maar door alle vragen die mama stelt, raak ik in paniek. En dan zegt ze ook nog dingen die niet kloppen.”
In eerste instantie blokkeert Fiep als ik vraag wat ervoor zorgt dat haar hoofd vol loopt. Haar lijf laat nu veel onrust zien: haar rechterbeen begint te trillen en ze begint te plukken aan de loszittende velletjes van haar duim. Ze staart naar het plafond en slaakt een diepe zucht. Als ik zeg dat ik wel duizend denkwolkjes boven haar hoofd zie, begint ze te lachen. “Ja, ik weet niet waar ik moet beginnen”, zegt Fiep.
Het vollehoofdenboek heeft een mooie checklist van waar het hoofd vol van kan lopen. Ik besluit deze checklist erbij te pakken. Ik spreek met Fiep af dat ze even de tijd mag nemen om de checklist te bekijken en alvast aan te vinken wat ze herkent.
Dit helpt want ze gaat direct aan de slag. Af en toe zie ik haar grinniken.
Al snel geeft ze aan dat ze klaar is.
Ik zie twee vinkjes staan:
- als ik graag even alleen wil zijn maar dat ik van de leerkracht toch met andere kinderen moet spelen.
- als ik even op de gang wil werken en juf zegt dat dat niet mag.
Behoefte aan alleentijd en een hekel aan ‘moeten’
Het wordt me in het gesprek met Fiep duidelijk dat het een meisje is dat behoefte heeft aan alleentijd. Thuis trekt ze zich van tijd tot tijd ook graag even terug. Maar in een klas met 30 kinderen is dat lastig.
“Juf begrijpt me niet. Ze zegt dat het goed is om met andere kinderen te spelen. Ik wil ook wel met andere kinderen spelen maar niet wanneer het MOET.”
Aan de manier waarop Fiep nadruk legt op het woord MOET, voel ik haar frustratie. Ze vervolgt: “Als we net allerlei lesjes hebben gehad en het is druk in de klas, dan wil ik in de pauze soms gewoon even alleen zijn. Mijn beste vriendin snapt mij wel. Zij heeft dat soms ook. En als ik dan ook nog een rekentaak moet maken terwijl de andere kinderen druk doen in de klas, wil ik ook graag even rust.”
Binnenstem en een buitenstem
“Mijn buitenstem vraagt dan heel rustig aan juf of ik even alleen mag zijn en als juf dan nee zegt, zeg ik ‘oké’.
Maar mijn binnenstem roept dan ‘waarom zeg je ‘oké’ terwijl je het helemaal niet ‘oké’ vindt. Waarom zeg je niet duidelijk tegen juf wat je wilt??!!”
“Goede vraag van de binnenstem, ik ben wel benieuwd naar het antwoord,” zeg ik lachend. Fiep zwijgt even en haar gezicht betrekt: “Ik ben bang dat juf dan boos wordt.”
“Mama zegt dat ik toch vaker mijn binnenstem mag laten horen. Makkelijk gezegd. Mijn juf kan heel erg boos worden hoor.”
Rotondegedrag
Om Fiep duidelijk te maken wat er gebeurt, gebruik ik de metafoor van ACT4kids: de rotonde en de afslag naar het hartenpad. Als ik dit laat zien snapt Fiep direct waar ik het over heb: “Oh ja, ik blijf op de rotonde. Ik wil wel naar het hartenpad maar dat levert teveel gedoe op….denk ik. Ja, het kost inderdaad alleen maar energie en ik slaap er ook nog slecht van.”
Fiep is het me me eens dat het hoog tijd wordt om ‘het gedoe’ aan te gaan. Maar dan wel op een manier die bij haar past. Samen bedachten we het volgende plan:
- Omdat Fiep gevoelig is voor de emoties en eventuele afwijzing van juf, schrijft ze juf eerst een briefje. Hierin vertelt ze wat ze nodig heeft om zich fijn te voelen op school en dat ze graag samen met juf een oplossing wil bedenken om dat doel te bereiken.
- Als het briefje klaar is geeft ze het aan juf en vraagt ze of juf het wil lezen wanneer ze tijd heeft.
- Vervolgens maakt ze alvast een afspraak met juf om de oplossingen te bespreken.
Zo gezegd, zo gedaan.
Hoe is het nu met Fiep?
Fiep:“Juf was best verbaasd dat ik niet eerder had aangegeven wat ik nodig had. Voor mijn gevoel had ik dat wel gedaan maar misschien moet ik het dan toch duidelijker zeggen.
Mijn angst dat ze boos zou worden, was onterecht. We hebben nu goede oplossingen bedacht. Alleen merk ik dat juf het soms nog vergeet. Ik vind het fijn dat ik met jou mijn binnenstem geoefend heb. Want als juf het vergeet, laat ik nu mijn binnenstem wel horen.”
Piekerparkeerplaats op een vast moment
Met Annet, Roel en Fiep spreek ik voor de toekomst af hoe ze kunnen zorgen voor een vaste routine voor het slapengaan. En daar hoort gepieker niet bij. We spreken af dat Annet of Roel samen met Fiep een vast momentje na schooltijd inplant om te bespreken wat er goed ging en wat haar nog bezig houdt. De gedachtes dropt Fiep op de zogenaamde ‘piekerparkeerplaats’.
Roel en Annet leren om niet direct in de oplossingsmodus te schieten of om hun dochter te overtuigen dat ze zich echt niet zo hoeft te voelen. Ze laten ‘het ongemak’ er even zijn en erkennen haar gevoel.
Hoe gaat het nu met Annet en Roel?:
Annet: “Nu we duidelijke afspraken hebben gemaakt over de avondroutine, geeft dat heel veel rust. In het begin probeerde Fiep soms toch nog even wat aan te kaarten maar door haar te wijzen op de afspraken, accepteerde ze de grens. De verzwaringsknuffel die jij adviseerde zorgt ervoor dat ze wat beter contact maakt met haar lichaam. Bovendien geeft het haar rust dat we niet direct van haar verwachten dat ze MOET slapen. Ja, haha, ik benadruk het woord ‘MOET’ ook nog maar eens, want dat werkt als een rode lap op een stier. Ze weet nu dat ze best nog wel even mag lezen. En nu komt ze ook niet meer uit bed.
Tegenwoordig zitten Roel en ik gewoon om acht uur aan de koffie. Heerlijk.”
Roel: “Ik heb gemerkt dat ‘rustig blijven‘ beter is dan boos worden. Ik dacht in het verleden vaak ‘meid, waar heb je het over?!’ Maar goed, voor onze dochter waren het big issues. Ik ben een man van de oplossingen maar ik heb geleerd dat als ik het gevoel er gewoon even laat zijn, dat veel beter werkt voor Fiep. Dan waait het probleem snel over. Ja, je zei het al ‘alles wat je aandacht geeft groeit.’
Die piekerparkeerplaats is een gouden vondst. Ik merk aan Fiep dat er kort even over praten en de gedachtes letterlijk te parkeren, haar rust geeft. En ja de succeservaring met juf heeft daarbij erg geholpen. “
De namen in dit blog zijn uit het oogpunt van privacy, gefingeerd
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer
