Je hebt van die leerlingen waar leerkrachten er wel 100 van in de klas kunnen hebben: de ijverige, aangepaste hoogbegaafde leerlingen. Ze vragen geen hulp en zetten hun eigen gevoel vaak opzij. Het is als ouder heel moeilijk om te zien dat je kind zichzelf wegcijfert en zichzelf daarmee eigenlijk te kort doet. Josefien had deze ervaring met haar negenjarige dochter Roos. Ze ziet dat haar dochter eigenlijk niet gelukkig is en wil haar dochter niets liever dan helpen. Ze merkt echter dat haar goedbedoelde adviezen alleen maar leiden tot conflicten. Reden voor Josefien om mijn hulp in te roepen.
Uit de praktijk: Roos
De negenjarige Roos is net als Olivier in mijn vorige blog, een hele ijverige leerling.
Roos valt alleen niet op in de klas. Ze is stil en luistert en observeert graag. Zo stil als ze is in de klas, zo welbespraakt is ze tijdens een spreekbeurt. Tijdens spontane situaties, zoals een kringgesprek, is ze weer erg stil. Ze kleurt vaak vuurrood als juf haar de beurt geeft.
Zorgzaam en creatief
Roos is op school heel zorgzaam en creatief. Ze valt op door haar prachtige tekeningen. Ze is erg geliefd bij haar klasgenootjes en de juf. Roos biedt haar klasgenootjes maar ook de juf, altijd de helpende hand.
Thuis laat ze een heel andere kant van zichzelf zien: ze is open, spontaan en heel ondernemend. Ze vindt het heerlijk om met haar broertjes te spelen maar kan zich ook van tijd tot tijd terugtrekken met een boek.
Huilbuien en boosheid
De moeder van Roos, Josefien, is een warme, zorgzame vrouw met veel geduld. Ze maakt zich zorgen om Roos. Ze wil dolgraag dat haar dochter zich fijn voelt. Ze neemt ruimschoots de tijd om naar de zorgen van Roos te luisteren. Ze merkt echter dat de adviezen die ze haar haar dochter geeft, standaard leiden tot enorme huilbuien en boosheid bij Roos.
Josefien heeft haar zorgen geuit bij de leerkracht. De leerkracht snapt niets van de zorgen van Josefien: ze ziet in de klas immers een heel lief, ijverig meisje dat ook nog eens mooie cijfers haalt. ‘Wat wil je nog meer?,’ zou je zeggen.
Wat is er aan de hand en wat heeft Roos nodig?
Roos heeft behoefte aan meer uitdaging en een rustige werkplek. Ze durft het alleen niet aan de leerkracht te vragen. Ze wil de leerkracht niet tot last zijn. Ze vertelt haar moeder niet dat dit de oorzaak is van haar verdriet.
Josefien is een zorgzame en betrokken ouder. Die eigenschap is tevens haar valkuil: ze is té betrokken. Het gevolg is dat Josefien zich veel zorgen maakt en haar dochter eindeloos gaat ondervragen. Josefien maakt door haar gedrag het probleem groter dan de bedoeling is. Josefien en Roos belanden in de dramadriehoek terwijl het probleem heel makkelijk opgelost had kunnen worden.
Ik gaf Josefien de volgende adviezen:
- Blijf uit de dramadriehoek. Red/kalmeer eerst jezelf.
Zorg dat je weer van zone rood in het groen komt. Tel even tot 10 of tel de boeken in de boekenkast of de kopjes die op tafel staan. Tellen zorgt ervoor dat je uit je emotie blijft en kalmeert (Bron: FOCUS aan/uit). Een mantra als ‘het is niet makkelijk, blijf rustig dan komt het goed’ kan ook helpen om rustig te worden.
Roos voelde de onmacht van Josefien en raakte hier in eerste instantie door in paniek en dat leidde tot huilbuien. Josefien droeg vervolgens allerlei oplossingen aan die zorgden ervoor dat Roos zich onder druk gezet voelde.
Door als ouder een stapje terug te doen, tot kalmte te komen en je af te vragen wat er aan de hand is, is de kans groot dat je je kind veel rustiger kunt benaderen. - Doe net als een regisseur: doe een stapje achteruit en vraag jezelf af wat er zich afspeelt.
Achter het gedrag van je kind zit vaak een reden. Misschien is je kind overprikkeld, of voelt het zich gedwongen om bepaalde dingen te doen terwijl het daar niet aan toe is of daarin onvoldoende inspraak heeft gehad. Voor kinderen met een grote drang naar autonomie kan dit leiden tot fikse buien. Of wellicht maakt je kind zich zorgen en kan het dit gevoel niet verwoorden. Of voelt het kind zich niet gehoord. Allemaal zaken waar jouw hoogbegaafde/hooggevoelige kind door van slag kan raken. - Neem de woorden van je kind niet persoonlijk.
Vaak komen er nare woorden uit de mond van je kind omdat het zich onmachtig voelt. Laat je niet raken!! - Ga even mee in de emotiekuil: door even mee te gaan in de emotie van je kind en het gevoel te erkennen zul je merken dat je kind sneller kalmeert. Bijvoorbeeld: “Tjonge, ik zie dat je je vervelend voelt op dit moment. Dat is rot voor je.” Zorg daarna dat je zo min mogelijk praat want dat zijn weer nieuwe prikkels. Een knuffel laat zien dat je er voor haar bent.
- Schiet niet direct in de oplossingsmodus.
‘Smeed het ijzer als het koud is.’ Wacht totdat de ergste onweersbui is over gewaaid en benoem dan neutraal, kort en bondig wat je zag. Geef je behoefte aan: benoem dat je graag wilt dat je kind zich fijn voelt en dat jij je ook prettig wilt voelen. Laat het kind meedenken om tot een oplossing te komen. - Geef het kind prutteltijd
Dromerige, gevoelige meisje zoals Roos, hebben soms even wat prutteltijd nodig om tot een oplossing te komen. - Wees duidelijk en stel liefdevol een grens.
Josefien zou kunnen zeggen: “Roos ik wil je graag helpen. Ik geef je voor nu even bedenktijd om te vertellen wat er is zodat ik samen met je een oplossing kan bedenken. De keuze ligt nu bij jou: of je gaat hier serieus mee aan de slag of we laten het voor wat het is. Het betekent dan wel dat de situatie voor jou niet verbetert. En dat is wel een gemiste kans.”
Op die manier maak je duidelijk dat Roos een keuze heeft. Maakt Roos de keuze niet dan weet ze wat de consequentie is. Hierdoor krijgt Roos de ruimte om zelf de verantwoordelijkheid te nemen en te ervaren als ze hoe het is als ze geen keuze maakt.
Hoe is het nu met Josefien, Roos en de leerkracht?
Josefien: “De prutteltijd die Roos nodig had, bleek wat langer te duren dan een dag. Ze probeerde in eerste instantie door middel van slachtoffergedrag mijn aandacht te trekken. Ik vond het heel moeilijk om hier niet aan toe te geven.
Ik heb je advies echt in mijn oren geknoopt: ik gaf haar telkens kort de erkenning maar wees haar vervolgens weer op onze afspraak. En zoals je al aangaf, deed ik dit heel kort en bondig. Ik zocht dan altijd even een bezigheid of een afleiding zodat Roos me niet zou claimen.
Na een week gaf ze zich gewonnen. Tijdens een autorit naar de pianoles, kwam het hoge woord eruit. Nadat ze was gekalmeerd heb ik haar bewust de ruimte gegeven. Toen ik haar ophaalde van pianoles, kwam ze met een brede glimlach naar me toe: ze had er ook met haar pianojuf over gesproken en door dit gesprek had ze het vertrouwen gekregen om de volgende dag toch met haar juf in gesprek te gaan.
De volgende dag haalde ik een enorm opgelucht kind van school. De leerkracht had goed naar haar geluisterd: Roos zit nu op een andere plek en samen met de leerkracht bedenkt ze een plan voor meer uitdaging.
Ik heb hiervan geleerd dat het soms kan helpen om iemand anders, zoals de pianojuf, in te schakelen bij het zoeken naar oplossingen. ‘It takes a village to raise a child’.“
Roos: “Eerst vond ik het heel irritant dat mijn moeder me telkens aan mijn hoofd zeurde. Maar eigenlijk had ze ook wel gelijk dat als ik wil dat het beter met me gaat, ik dit met juf moet bespreken. Maar dat vond ik best spannend. Juf werkt namelijk al zo hard. Maar goed, ik heb een hele lieve pianojuf. Zij heeft met mij geoefend hoe ik het gesprekje kan aanpakken.
Juf vraagt nu ook vaker of het nog wel goed met me gaat en ik durf nu eerlijk te zeggen hoe het gaat en wat ik wil veranderen.”
De leerkracht: “Heel eerlijk?: Toen Josefien voor de zoveelste keer bij me kwam, dacht ik wel even ‘daar heb je weer zo’n overbezorgde ouder’. Maar ik heb echt te vroeg geoordeeld. Ik heb het achteraf ook eerlijk met Josefien besproken en ik merkte dat ze mijn eerlijkheid erg waardeerde.
Ik ben wel geschrokken van het feit dat een kind van die leeftijd al zoveel rekening houdt met mijn welzijn. Ze deed zichzelf hiermee te kort. Ik zag het echt niet. Sinds het gesprek zie ik dat Roos veel vaker toenadering zoekt. Ze is nog steeds een hele fijne leerling maar ik ben echt blij dat ze beter opkomt voor haar behoefte.“
Wanneer je niet congruent bent
Roos voelde duidelijk dat haar moeder meende wat ze zei en koos eieren voor haar geld. Josefien was congruent: hoewel Roos even de tijd nodig had kwam er door de standvastigheid van Josefien een positieve wending. Hoogbegaafde kinderen hebben immers feilloos door of je gevoel en je verstand op één lijn liggen. Is dat niet het geval dan spiegelen ze jouw gedrag.
Als jouw gedrag niet authentiek is zie je dat terug in het gedrag van je kind. Je weet met je verstand dat je duidelijk moet zijn maar je gevoel zegt wat anders?! Dan zul je niet bereiken wat Josefien bereikte met haar dochter. In dat geval kan het helpen om eens te onderzoeken welke diepere reden er zit achter jouw gedrag. Dit doen we door middel van een opvoedopstelling. Wil je meer weten?
Leestip:
Uit het oogpunt van privacy zijn de namen in dit blog gefingeerd.
Vond je de tips nuttig? Deel dit blog: