Vlak na de Cito-uitslagen loopt het altijd storm met aanmeldingen. Het zijn daarom altijd lange, volle werkdagen. Vandaag was het ook weer zo’n dag.
Als ik om half zeven thuis kom zie ik een berichtje in Whatsapp dat me erg nieuwsgierig maakt:”We hebben de resultaten van het intelligentie-onderzoek. Kun je me bellen?
Een berichtje van de moeder van Daan en Valerie. Ik besluit ondanks het tijdstip direct te bellen. Ik brand namelijk van nieuwsgierigheid. Al gauw krijg ik een enorm opgeluchte moeder aan de telefoon:”Henriëtte, beide kinderen hebben een extreem hoge score gehaald; niet meer meetbaar: uitzonderlijk hoogbegaafd luidt de uitslag.”
Geen passende Citoresultaten
De ouders van Daan en Valérie hadden hun kinderen laten testen omdat ze sterk het gevoel hadden dat de resultaten van de Citotoets niet pasten bij bij hun mogelijkheden. Ze hadden hun gevoel al een aantal keren uitgesproken naar de leerkrachten. Maar de leerkrachten deden hier niets mee en hielden vast aan de Citoresultaten. De ouders zagen dat de motivatie van hun kinderen zienderogen afnam. Voor hen waren de Citoresultaten een teken aan de wand dat hun kinderen aan het onderpresteren waren. Ze merkten al dat ze de leerkrachten niet konden overtuigen door alleen het gevoel uit te spreken en daarom lieten ze hun kinderen allebei testen.
Een moederhart klopt altijd
Ik ben blij voor de ouders dat hun gevoel hen niet in de steek heeft gelaten. Al vanaf het moment dat deze kinderen klein waren voelde en zag deze moeder dat haar kinderen ‘anders’ waren en meer behoefte hadden aan uitdaging.
Het afgelopen schooljaar liep de spanning thuis namelijk regelmatig op: beide kinderen kwamen steeds vaker gefrustreerd uit school. Reden voor de ouders om met mij contact op te nemen.
Als ik kennis maak met beide kinderen begrijp ik ook direct het gevoel van de ouders. De manier waarop deze kinderen hun gevoel verwoorden en in staat zijn om te reflecteren is uitzonderlijk.
Ze kunnen haarfijn uitleggen waar hun frustraties en tegenvallende Citoresultaten vandaan komen: “Of ik nu wel of niet een 1+-score haal maakt niets uit: het werk blijft altijd hetzelfde. We hebben ideeën genoeg over wat we willen leren maar eerst moet het ‘gewone’ werk af. Als dat af is, is er vaak geen tijd meer voor eigen inbreng.”
Negatieve spiraal
Als het resultaat van de Cito leidend wordt in het onderwijsaanbod dan kan het gebeuren dat je kinderen zoals Daan en Valerie flink te kort doet. Het afgelopen schooljaar heb ik veel meer kinderen begeleid die de motivatie voor het leren helemaal kwijt waren en niet meer lieten zien waar ze gezien hun potentieel toe in staat waren.
Als Citoresultaten teruglopen zie ik op veel scholen het volgende patroon:
- Er wordt niet of nauwelijks onderzocht wat de reden is van het teruglopen van de resultaten.
- Men sluit de aanpak aan op het tegenvallende resultaat: geen 1+-scores meer dan ga je bijvoorbeeld uit de plusklas en krijgt het kind meer oefening op de items waar het kind op uitviel. Het kind raakt gedemotiveerd. De werkhouding verslechtert.
- Er ontstaat onenigheid tussen ouders en leerkracht over de aanpak. Gevolg: De ouders en het kind voelen zich niet begrepen en erkend. Het kind raakt nog meer gefrustreerd en bij de eerstvolgende Citotoets zijn de resultaten nog slechter.
En zo kom je in een negatieve spiraal: verveling en frustraties slaan toe.
Speciaal onderwijs
Daan en Valerie lieten hun frustraties vooral thuis zien. Er zijn ook kinderen die hun frustraties op school uiten. En in plaats van dat er dan gekeken wordt wat de reden is van dit gedrag, wordt het gedrag aangepakt. En zo kan het zelfs gebeuren dat kinderen onterecht in het speciaal onderwijs belanden.
Selffulfilling prophecy
Ervaring leert dat als je een aantal Citovragen hardop met het kind doorneemt, je al snel ziet waar de schoen wringt. Belangrijk is dat je bij het onderzoek vertrouwen hebt in het kind. Ontbreekt dit vertrouwen dan zul je dit alsnog terug zien in het resultaat. Kinderen zoals Daan en Valerie voelen jouw twijfel haarfijn aan en zullen gedrag laten zien dat jij verwacht: een selffulfilling prophecy.
Leerbehoefte van het kind als uitgangspunt
Neem als leerkracht niet je eigen norm als uitgangspunt voor het onderwijsaanbod maar onderzoek wat de leerbehoefte is van het kind en neem dit als uitgangspunt. Durf de Citoscores los te laten en kijk eens wat er gebeurt als je leerstof aanbiedt dat het kind uitdagend vindt.
Het kind merkt vanzelf waar het tegenaan loopt bij complexe opdrachten. Het zal dan veel gemotiveerder zijn om met de ontbrekende kennis en vaardigheden aan de slag te gaan.
Uiteraard is het belangrijk dat je hier als leerkracht ook ruimte voor krijgt vanuit directie en bestuur. Op deze manier houd je leerlingen gemotiveerd en ontwikkel je talenten en dit zorgt voor jou als leerkracht ook voor meer werkplezier. Kortom, een win-winsituatie.
