Een tijd geleden werd ik geraakt door het verhaal van Enis Odaci in het programma ‘de Verwondering.’ Vanwege polio moest de kleine Enis destijds speciaal onderwijs volgen. Gelukkig zag een leerkracht op die school dat Enis een cognitief talent had. Zij zorgde ervoor dat hij naar het regulier onderwijs kon. Na de basisschool kon Enis naar het Atheneum. Maar de vader van Enis concludeerde dat de school waar hij zou passen niet toegankelijk was voor zijn gehandicapte zoon. Hij wilde zijn zoon naar de Mavo sturen. De directeur van het Atheneum wist zijn vader er gelukkig van te overtuigen dat dit niet de juiste school was voor Enis en uiteindelijk kon Enis toch naar het VWO.
Zowel de leerkracht van het speciaal basisonderwijs als de directeur van het Atheneum hebben een zeer bepalende en positieve rol in de carrière van Enis gespeeld. Stel dat zij er niet waren geweest: zou Enis dan net zo gelukkig en talentvol zijn geweest als dat hij nu is?
Bij de 11-jarige Fedde ging het helaas heel anders: ondanks zijn IQ van 140 belandde hij van het regulier in het speciaal basisonderwijs. Zoals bij zoveel kinderen werd zijn hoogbegaafdheid niet gezien. Lees hier zijn verhaal.
Uit de praktijk: Fedde
Fedde heeft net als Enis Odaci een groot cognitief talent. Het is een wilskrachtig mannetje dat graag het stuur zelf in handen heeft. Al vroeg in de schoolloopbaan werd dit talent helaas niet meer gezien. Fedde legde de lat hoog voor zichzelf. Als hij fouten maakte probeerde juf ‘het stuur’ over te nemen. Fedde verkrampte dan helemaal met als gevolg dat juf dacht dat de leerstof te moeilijk voor hem was. Ze zette hem een stapje lager in de leerstof en liet hem lesjes herhalen.
Juf zag het niet
Thuis uitte Fedde zijn frustraties. Wanhopig probeerden de ouders van Fedde aan juf duidelijk te maken dat haar aanpak niet de juiste was. Hij had volgens hen juist uitdaging nodig. Juf gaf echter te kennen dat ze het niet zag. Gevolg was dat Fedde zich steeds meer ging afsluiten en zijn resultaten verder achteruit gingen.
Met een IQ van 140 in het speciaal basisonderwijs
Fedde belandde met zijn IQ van 140 in het speciaal basisonderwijs. De relatie met de nieuwe juf was gelukkig heel erg goed maar ook zij vond het lastig om hem op de juiste manier te begeleiden. Bij de spreekbeurten en projecten stak Fedde met kop en schouders boven de andere leerlingen uit maar zodra hij aan de slag moest met taal en rekenen was hij er met zijn aandacht totaal niet bij. En ook nu liet juf hem veel herhalen.
Schooladvies
Afgelopen jaar stonden de ouders van Fedde voor de schoolkeuze. School adviseerde Basisberoepsgerichte leerweg. Ouders twijfelden erg aan dit advies en namen daarom contact met mij op. Ik snapte hun twijfel, zeker toen ik kennis had gemaakt met hun zoon. Er was weinig voor nodig om te zien dat deze jongen veel in zijn mars had.
Didactisch niveau
We wisten al dat Fedde erg intelligent was en daarom adviseerde ik ouders in plaats van een capaciteitenonderzoek een didactisch onderzoek te laten afnemen. Op die manier konden we onderzoeken op wat voor een manier hij leerde en wat zijn didactisch niveau was. Fedde voelde zich gezien en gehoord door degene die het onderzoek afnam. Zij nam het stuur niet over maar ze stuurde hier en daar wat bij met als gevolg dat Fedde ontspande en de juiste antwoorden gaf. De verbinding en de juiste aanpak van de testleider gaven hem het zelfvertrouwen terug.
Fedde heeft nog een aantal sessies begeleiding gehad om het vertrouwen verder te laten groeien en om de hiaten weg te werken. Hij zit nu inmiddels alweer bijna een jaar op het VWO+ en is daar helemaal opgebloeid.
Een goede relatie en een onderzoekende houding
Fedde is helaas niet de enige leerling in mijn praktijk waarbij het talent niet gezien wordt. Hoogbegaafde kinderen zijn erg gevoelig en leggen de lat hoog voor zichzelf. Ze willen graag autonomie en willen weten wat het doel is van wat ze moeten leren.
De werkwijze in het regulier onderwijs, waarbij men leerlingen in stapjes leert toe te werken naar het einddoel, sluit niet aan bij hun manier van denken. (bottom up versus topdown) De resultaten nemen dan al snel af en de frustraties nemen toe. Ouders die de leerkracht proberen te overtuigen van hun waarneming worden gezien als pusherig En als er dan alleen gekeken wordt naar het gedrag van het kind en niet waar het gedrag vandaan komt, dan komt het kind al snel in een neerwaartse spiraal.
Een goede relatie en een onderzoekende houding van de leerkracht en een goede samenwerking met de ouders zijn daarom fundamenteel in de begeleiding van deze kinderen.
Meer lezen over de (h)erkenning van talent?
Hoogbegaafd: als je kind (g)een Einstein is
Zicht op hoogbegaafdheid: handboek voor leerkrachten in het basisonderwijs
Meer dan intelligent: de vele gezichten van hoogbegaafdheid bij jongeren en volwassenen
Uit het oogpunt van privacy zijn de namen in dit artikel gefingeerd.
